Vlada Crne Gore je na 33. sjednici usvojila dokument pod nazivom Informacija o stepenu realizacije Nacionalnog akcionog plana korišćenja energije iz obnovljivih izvora do 2020. godine za period 2018-2019. godine sa Izvještajem o realizaciji Nacionalnog akcionog plana korišćenja energije iz obnovljivih izvora.
Ispunjen nacionalni cilj
Na osnovu Izvještaja o realizaciji Nacionalnog akcionog plana korišćenja energije iz obnovljivih izvora do 2020. godine za period 2018-2019. godine, Vlada je utvrdila da je nacionalni cilj od 33% udjela energije iz obnovljivih izvora u ukupnoj finalnoj potrošnji energije u Crnoj Gori ispunjen (u 2018. godini iznosio je 39,75%, a u 2019. godini 38,69%) i da u skladu sa Zakonom o energetici Vlada prestaje da podstiče izgradnju novih objekata za proizvodnju energije iz obnovljivih izvora.
-Analizom podataka iz predmetnog izvještaja sektorski ciljevi koji se odnose na grijanje i hlađenje, kao i na električnu energiju su takođe ostvareni dok je sektorski cilj u saobraćaju značajno ispod utvrđene granice. Sektorski cilj udjela proizvedene električne energije iz obnovljivih izvora i visokoefikasne kogeneracije u ukupnoj potrošnji električne energije zaključno sa 31. decembrom 2019. godine iznosi 56,66% u odnosu na postavljenih 51,4%. Izvještaj je pokazao da je sektorski cilj, kao udio obnovljivih izvora i visokoefikasne kogeneracije kod grijanja i hlađenja značajno iznad utvrđenog cilja. Zaključno sa 2019. godinom ovaj cilj je ostvaren u iznosu od 57,61%, dok je utvrđeni cilj iznosio 38,2%. Sektorski cilj u pogledu udjela obnovljivih izvora i visokoefikasne kogeneracije u sektoru saobraćaja daleko je od postavljenog i nije se značajno uvećavao od početka praćenja Nacionalnog akcionog plana. Rezultat od 1,71% u odnosu na 10,2% udjela, ukazuje na neophodnost intenzivnije promocije ove obaveze u narednom periodu i primjenu dodatnih mjera.
Povećanje udjela obnovljivih izvora i visokoefikasne kogeneracije u saobraćaju otvara bitan prostor za smanjenje uvozne zavisnosti domaće ekonomije, dominantno u odnosu na naftu i naftne derivate
Navodi se u Vladinom izvještaju
Kako je navedeno, u prethodnom periodu, kao program podrške električnoj energiji proizvedenoj iz obnovljivih izvora energije, Crna Gora je izabrala sistem garantovanog otkupa električne energije po podsticajnoj cijeni od povlašćenih proizvođača, u skladu sa Zakonom o energetici i usvojenim podzakonskim aktima.
-Operatori postrojenja koja proizvode električnu energiju iz obnovljivih izvora energije mogu dobiti status “povlašćenog proizvođača”, a u skladu s tim stiču pravo na podsticajne cijene za proizvedenu električnu energiju pod zakonskim uslovima. Pored zagarantovanih cijena, povlašćeni proizvođači imaju prioritet u isporuci ukupne električne energije u prenosni ili distributivni sistem, a oslobođeni su i od plaćanja usluga balansiranja sistema – dodaje se u izvještaju.
Povlašćeni proizvođači električne energije
Operator tržišta električne energije, koji sklapa ugovore sa povlašćenim proizvođačima, kako je pojašnjeno, zakonski je dužan kupovati električnu energiju od njih, u periodu od 12 godina (član 105 stav 3 Zakona o energetici) nakon sklapanja formalnog ugovora.
-Tačan iznos određen je Uredbom o tarifnom sistemu, odnosno Uredbom o načinu ostvarivanja i visini podsticajnih cijena i najviše zavisi od tipa OIE tehnologije. Status povlašćenog proizvođača utvrđuje se rješenjem Regulatorne agencije za energetiku, nakon čega proizvođač energije sklapa s operatorom tržišta ugovor o otkupu električne energije iz obnovljivih izvora energije po podsticajnoj cijeni. Ugovor takođe navodi detalje poput predviđene godišnje proizvodnje, iznosa podsticajne cijene i odgovornosti u balansiranju sistema. Podsticajnu cijenu za proizvedenu električnu energiju operator tržišta isplaćuje mjesečno povlašćenom proizvođaču na osnovu zaključenog ugovora o otkupu električne energije. Povlašćeni proizvođač je dužan da operatoru tržišta prije isplate dostavi garancije porijekla za cjelokupnu proizvedenu električnu energiju za koju je ostvario podsticaj. Operator prenosnog, odnosno distributivnog sistema, dužan je da operatoru tržišta dostavlja podatke o proizvedenoj električnoj energiji u postrojenju za koje je energetski subjekat stekao pravo na podsticajnu cijenu).
Prir. M.L.
