U ekskluzivnom izveštaju Neuroject-a, otkriva se da sektor zgradarstva i građevinarstva čini značajan dio globalne potrošnje finalne energije i emisije CO₂. Prema Međunarodnoj agenciji za energiju (IEA), samo ovaj sektor je odgovoran za 30% ukupne globalne finalne potrošnje energije i zapanjujućih 39% emisija CO₂ povezanih sa energijom.
Kako društvo postaje sve svjesnije ekoloških problema, značaj održivih zgrada u našoj modernoj eri postaje još očigledniji. Arhitekte se suočavaju sa izazovom usvajanja ekološki prihvatljivog pristupa dizajnu zgrada i odabiru materijala kako bi minimizirali naš uticaj na životnu sredinu i stvorili zdravije životne prostore za stanare.
Održiva arhitektura, poznata i kao zelena gradnja, obuhvata različite ekološki prihvatljive prakse. To uključuje integraciju zelenih tehnologija, korišćenje obnovljivih izvora energije i ugradnju materijala koji se mogu reciklirati. Fokusirajući se na smanjenje potrošnje energije, minimiziranje upotrebe vode i ograničavanje proizvodnje otpada, održiva arhitektura ima za cilj da ublaži negativan uticaj zgrada na životnu sredinu i dobrobit ljudi.
U nastavku možete detaljnije pogledati neke od najznačajnijih projekata održive arhitekture koji pokazuju ove ekološke principe.
1. Muzej sjutrašnjice (eng. Museum of Tomorrow)
U prvom projektu održive arhitekture na ovoj listi, razmatra se projekat „Muzej sjutrašnjice”. Kroz arhitekturu Muzeja sjutrašnjice, Santiago Calatrava je crpio inspiraciju iz kulture Karioke (eng. Carioca. Kultura Karioke je mješavina različitih tradicija u Brazilu – prvenstveno od autohtonog naroda u regionu, Portugalaca koji su kolonizovali to područje i afričkih robova). Ideja dizajna je da zgrada djeluje eterično, kao da lebdi na moru, nešto kao brod, ptica ili biljka i da ispituje kako grad komunicira sa prirodnim okruženjem.
Zgrada Muzeja zauzima ukupnu površinu od 15.000 kvadratnih metara. Pored 5.000 kvadratnih metara privremenog i stalnog izložbenog prostora, Muzej ima trg od 7.600 kvadratnih metara koji okružuje zgradu i proteže se duž pristaništa. Ukupna visina zgrade je 18 metara, dok na spratu ima krov koji se uzdiže 10 metara iznad poda i pruža pogled na zaliv sa Sao Bento Monstreja, koji je pod zaštitom UNESCO-a.
Zgrada uključuje elemente održivog dizajna kao što su prirodna energija i izvori svetlosti. Voda iz zaliva služi kao regulacija unutrašnje temperature zgrade. S druge strane, ova voda snabdijeva reflektujući bazen oko zgrade. Koriste se i podesivi fotonaponski solarni paneli koji optimizuju ugao sunčevih zraka tokom dana da bi proizveli solarnu energiju kao glavni energetski resurs zgrade.
Muzej služi kao muzej nauke i njegovi eksponati će se baviti problemima uključujući rast populacije i duži životni vijek, potrošačke navike, modifikacije u organizmima, podjelu prihoda, genetski inženjering i bioetiku i klimatske promjene. Pet primarnih briga Muzeja sjutrašnjice su: Odakle smo potekli? Ko smo? Gdje smo mi? Šta je naše odredište? A kako planiramo da koegzistiramo narednih pedeset godina?
2. CopenHill
Drugi projekat održive arhitekture je CopenHill. Takođe nazvan Amager Bakke, potpuno novi tip centra za pretvaranje otpada u energiju sa ski stazom na vrhu, osnovan je da ispuni svrhu Kopenhagena da postane prvi ugljenično neutralni grad na svijetu do 2025. Fabrika se prostire na površini od 41.000 kvadratnih metara i uključuje urbani rekreativni centar i centar za obrazovanje o životnoj sredini koji pretvara javnu infrastrukturu u znamenitost.
Krovni pejzaž obuhvata tri različita nagiba koji pružaju mogućnosti za skijanje širokom spektru skijaša, od početnika do stručnjaka. Lift s prozirnim zidovima okrenutim prema unutrašnjosti olakšava pristup nebeskim stazama i istovremeno posjetiocima omogućava uvid u funkcionisanje objekta. Aluminijumske cigle na fasadi služe kao saksije, pretvarajući zgradu u zelenu konstrukciju, dok otvori između njih omogućavaju prolazak dnevne svetlosti kroz objekat. Veći prozori osvetljavaju administrativni prostor.
Zeleni krov od 10.000 kvadratnih metara se bavi izazovnom mikroklimom parka visokog 85 metara, obnavljajući biodiverzitet dok apsorbuje toplotu, uklanja čestice vazduha i smanjuje prelivanje atmosferske vode. U međuvremenu, 440.000 tona otpada godišnje se pretvara u dovoljno čiste energije za napajanje i grijanje skoro 150.000 kuća uz pomoć peći, pare i turbina ispod padina.
Da bi se istakla važnost održive energije i da bi se bolje razumjelo pitanje globalnog zagrijavanja, dizajneri predlažu prilagođavanje dimnjaka koji se nalazi na sjeverozapadu zgrade kako bi se dimni prstenovi izduvali kad god se oslobodi 1 tona fosilnog CO₂.
3. Bosco Verticale
Bosco Verticale je treći projekat održive arhitekture na našoj listi. Milanova vertikalna šuma koju je dizajnirao Boeri Studio sastoji se od dva nebodera visine 80m i 112m i dom je 480 stabala velikih i srednjih i 300 malih. Svaka kula je jednaka 50.000 kvadratnih metara jedne porodične kuće. U vertikalnoj šumi, biološki arhitekta nastoji da zaobiđe mehaničke i tehnološke aspekte održivosti životne sredine i umjesto toga se oslanja na vegetacijski ekran kako bi filtrirao sunčevu svjetlost i stvorio prikladnu mikroklimu.
Pružanje mikroklime i povećanje biodiverziteta su ključne uloge vertikalne šume. Kroz biljni biodiverzitet se podstiče urbani ekosistem u kojem se mogu nastaniti čak 1.600 vrsta ptica i leptira. S druge strane, ova formacija urbanog ekosistema pomaže u proizvodnji vlage i kiseonika dok apsorbuje CO₂ i štiti od zračenja i zagađenja bukom.
Zahvaljujući trogodišnjim istraživanjima botaničara i etologa, vrste biljaka se pažljivo biraju na osnovu orijentacije i visine fasada. Prethodno se uzgajaju u rasadniku kako bi se prilagodile balkonima.
4. Torre Reforma
Četvrti projekat sa liste održive arhitekture je Torre Reforma. Zgrada Torre Reforma sa 7 spratova, smještena na jednoj od najpoznatijih avenija Meksiko Sitija, pokriva skoro 2.800 kvadratnih metara prizemne površine, što je veoma malo za toranj od 87.000 m². Torre Reforma karakteriše trouglasta forma i panoramski pogled na park Čapultepek. Zgrada se sastoji od dva izložena betonska zida, a zatvorena je staklenom fasadom. Jedan dio glavnog predvorja zgrade je usko povezan sa postojećom istorijskom kućom, koja istovremeno doprinosi obnovi urbanih vrijednosti.
Torre Reforma je okružena značajnim avenijama, uključujući najdužu aveniju u Meksiko Sitiju. Ova karakteristika čini zgradu izuzetno pristupačnom i odlično povezanom sa urbanom infrastrukturom.
Prema ASHRAE standardima, toranj koji je dobio LEED platinum sertifikat ostvaruje izvanredne energetske performanse. To postiže smanjenjem potrošnje energije za 24% putem betonskih zidova i dvoslojne staklene fasade, kao i kroz maksimalno korišćenje prirodnog osvjetljenja u cijelom prostoru kancelarije, čime se smanjuje potreba za električnim osvjetljenjem. Takođe, postrojenje za prečišćavanje vode koristi kišnicu i otpadnu vodu kako bi se ponovno koristila, uglavnom za potrebe kupatila i klima uređaja.
5. The Edge
Peti projekat je The Edge. Smještena u poslovnoj četvrti Zuidas u Amsterdamu, zgrada The Edge uvodi novi pristup arhitekturi poslovnih zgrada uključujući održivost, tehnologiju, arhitekturu radnog mjesta i konstrukcijski i fasadni inženjering. Stvaranje prostora koji može generisati različita raspoloženja omogućava predviđanje i rješavanje novih radnih modela koji pružaju fleksibilnost ljudima da rade kada žele i sa lokacija koje preferiraju, uz socijalno okruženje koje odgovara njihovom komforu.
Kako bi se fokusirala na stvaranje savremenog radnog okruženja, zgrada se može pohvaliti atrijumom od 15 spratova koji služi kao prozor između radnog mjesta i spoljašnjeg svijeta, istovremeno obezbjeđujući smanjenje potrošnje energije. U ovom prostranom i osvetljenom prostoru, različite vrste aktivnosti su organizovane na vertikalnoj osi, stvarajući vertikalne slojeve aktivnosti. Na različitim nivoima ili spratovima zgrade, integrisani su prostori za kancelarije, društvene aktivnosti, rekreaciju ili restorane. Ova organizacija omogućava efikasno korišćenje prostora i olakšava pristup i interakciju između različitih djelova zgrade. Tako se pretkomora pretvara u društveni centar, dok atrijum služi kao “pluća” zgrade, omogućavajući ventilaciju poslovnog prostora i stvarajući zaštitni sloj između unutrašnjosti zgrade i spoljašnjeg okruženja.
Edge je sada zvanično priznat kao najodrživija poslovna zgrada na svijetu, postigavši rezultat od 98,36% i dobijajući najvišu ocjenu ikada dodijeljenu od strane Building Research Establishment (BRE). Prvi korak ka postizanju izvanrednih energetskih performansi bio je oblik i orijentacija zgrade. Zahvaljujući atrijumu okrenutom prema sjeveru, većina kancelarijskih prostora prima obilje prirodnog dnevnog svijetla, dok struktura zgrade i manji prozori obezbjeđuju termalnu stabilnost i dovoljno sjenke.
6. Svjetski trgovinski centar Bahreina 1 i 2
Kompleks u obliku jedra, koji se sastoji od dvije kule povezane sa 3 mosta, predstavlja pionirsku zgradu velikih razmjera koja koristi energiju vjetra kao obnovljivi izvor energije za pokrivanje svoje energetske potrošnje za unutrašnje aktivnosti. Bahreinski STC demonstrira Ujedinjene Arapske Emirate, poznate po proizvodnji nafte, kao zemlju koja preduzima korake za održivost i obnovljivu energiju.
Ukoliko bi tri vjetrenjače radile punim kapacitetom, mogle bi obezbijediti 11 do 15% energije potrebne za snabdijevanje energetskih potreba stubova. Generalno, većina projekata koji imaju za cilj korišćenje energije vjetra propala je zbog visokih troškova implementacije, dok je u slučaju STC-a, korišćenje računarske dinamike fluida i naprednih testova u aerotunelu dovelo do optimizacije prolaska vjetra kroz vjetrenjače i proizvodnje u iznosu od 1.100 do 1.300 megavata godišnje.
Kompleks od 53 sprata koji ima ukupnu površinu od 16.500 kvadratnih metara i pokriva 88.617 kvadratnih metara zemljišta nalazi se u prestižnoj oblasti u blizini Arapskog zaliva i nudi zadivljujući pogled na njega. Ispod dvije kule nalazi se platforma visoka tri sprata koja sadrži rekreativni centar koji uključuje restorane, tržni centar i parking.
Svjetski trgovinski centar Bahreina je 2006. godine dobio nagradu LEAF za korišćenje tehnologije na velikom projektu. Pored toga, 2008. godine projekat je dobio nagradu za najbolju visoku zgradu na Bliskom istoku od strane Savjeta za visoke zgrade i urbano stanište (eng. Council on tall buildings and urban Habitat).
7. Suzlon One Earth
Suzlon One Earth, najzelenija kancelarijska održiva arhitektura u Indiji, jedan je od najisplativijih i najefikasnijih projekata nulte energije jer obezbeđuje 92% energetske potražnje zgrade sa održivom energijom, uključujući hibridne turbine na vjetar, solarne panele i fotonaponske ćelije. Arhitekta ovog kompleksa, Kristofer Čarls Beninger, koristio je samo netoksične i reciklirane materijale u skladu sa filozofijom kompanije da „napaja zelenije sjutra“.
Ovaj ambiciozni projekat crpi inspiraciju iz poznatih istorijskih kampusa Fatehpur Sikrija i kompleksa hrama Meenakshi u Maduraju u Indiji. Umjesto da teži ka neboderima, projekat ima cilj da bude ekološki osviješćena struktura koja se prilagođava okolini. Kancelarije i servisni prostori koriste podesive sisteme zidova i namještaja kako bi se adekvatno odgovorilo na promjenjive zahtjeve poslovnog okruženja.
Sunce, Voda, Nebo, Drvo i More su nazivi pet povezanih struktura koje čine kompleks Suzlon, nosioca LEED platine i GRIHA sertifikata sa 5 zvezdica. Operativni troškovi u ovom projektu smanjeni su za 35% kroz sakupljanje kišnice, konverziju otpada na licu mjesta i dizajn „Kancelarije u bašti” kako bi se maksimalno iskoristila dnevna svjetlost, a ušteđeni novac je uložen u tehnologiju kako bi koristili kupcima.
Unutrašnjost zgrade je osmišljena tako da sve spoljašnje pejzažne površine budu uključene duž perimetra, omogućavajući svjež vazduh, prirodu i prirodno svijetlo da prodiru u radne prostore i poboljšaju produktivnost rezidenata. Centralni baštenski trg igra ključnu ulogu u promovisanju razgovora, interakcije i kreativnosti među 2300 saradnika, pružajući istovremeno estetski prijatno okruženje za goste.
U ovom pregledu su identifikovani neki od glavnih izazova održive arhitekture, kao što su veći troškovi procesa i materijala, tehničke karakteristike procesa izgradnje, produžene birokratske procedure, nedostatak znanja o zelenoj tehnologiji, nedovoljna svijest i nedostatak informacija o ekološki prihvatljivim proizvodima.
Međutim, održivost je postala ključni dio savremene arhitekture, a arhitekti pažljivo razmatraju formu konstrukcija i izbor materijala kako bi minimizirali količinu energije i resursa korišćenih tokom izgradnje. Kao rezultat toga, pojavljuju se izuzetni primjeri održivih zgrada. Pametne i održive strukture igraju važnu ulogu u stvaranju okoline koja podržava, povećava i obogaćuje naš način života. Kroz svoje karakteristike, usluge i informacije, pametne zgrade postaju ambijentalna društvena infrastruktura koja povezuje i komunicira sa stanovnicima, unapređujući njihove uslove života.
Prir. N.B.
Izvor: www.neuroject.com
Naslovna fotografija: Santiago Calatrava
Ostale fotografije: www.neuroject.com
