Zelena i održiva gradnja postali su popularni termini u svijetu arhitekture i projektovanja zgrada. Kako globalna populacija nastavlja da raste, potražnja za novim zgradama i infrastrukturom se povećava, a ovaj rast postavlja značajan pritisak na životnu sredinu. Međutim, pomoću principa zelene gradnje, arhitekte i graditelji pronalaze načine da minimiziraju uticaj novoizgrađenih struktura na životnu sredinu i formiraju održive zajednice.
Treba napraviti razliku između zelene zgrade i zelene gradnje.
Savjet za zelenu gradnju SAD-a definiše zelenu zgradu kao „objekat koji je projektovan, izgrađen i koji funkcioniše na način na koji se maksimalno unapređuje zdravlje i produktivnost stanara, koristi se manje resursa, smanjuju količina otpada i negativni uticaji na životnu sredinu, kao i umanjuju troškovi životnog ciklusa.”
Ukratko, zelena zgrada podrazumijeva kreiranje, izgradnju i upravljanje objektom koji održava ljude zdravim i produktivnim, koristi manje resursa, ima manji uticaj na životnu sredinu i čije održavanje košta manje na duži rok.
Kod zelene zgrade posmatramo funkcionisanje gotovog proizvoda, njegov dizajn i metod izgradnje, dok zelena gradnja govori o samom procesu izgradnje objekta na ekološki prihvatljiv način.
Šta je potrebno da bi neka zgrada bila zelena:
- LEED sertifikat (Leadership in Energy and Environmental Design), ili neki drugi vid sertifikacije
- Ugrađeni energetski efikasni sistemi za grijanje, hlađenje, osvjetljenje, potrošnju vode
- Kvalitetni sistemi za prečišćavanje vazduha, uključujući eventualno zeleni zid
- Netoksični, etički i održivi materijali
- Prilikom projektovanja zgrade uzima se u obzir promjenljivost klimatskih i drugih uslova u okruženju
Šta čini jednu zelenu zgradu može zavisiti od toga koja joj je namjena ili gdje je izgrađena. U fabrici koja koristi mnogo svjetla, na primjer, korišćenje solarne energije ili energije vjetra može imati značajniju ulogu od sistema za prečišćavanje vazduha u stambenoj zgradi.
Iako svi navedeni faktori mogu biti analizirani, na kraju dana, zgrada ili lokacija mogu dobiti zeleni sertifikat čak i ako tokom samog procesa izgradnje nije razmatran problem stanja u životnoj sredini. Da biste dobili LEED sertifikat, potrebna vam je primjena adekvatne tehnologije, uređaja i sistema koji će ga učiniti zelenim. Ipak, sami proces izgradnje nije ni uzet u obzir.
Zelena zgrada je jedna stvar, ali zelena ili održiva gradnja je čitava zasebna priča. S obzirom na to da nije formalno obavezujuća, vrlo mali broj izvođača razmišlja o tome tokom izgradnje. To ne znači da izvođači nemaju koristi od zelene gradnje ili da veći broj izvođača ne bi trebalo češće da joj se posvjećuje.
Zelena gradnja, kao što je već rečeno, podrazumijeva izgradnju zgrada sa ciljem unapređenja zdravlja i produktivnosti svih onih koji u toj zgradi borave, racionalnije trošenje, smanjenje količine otpada i negativnih uticaja na životnu sredinu.
S druge strane, postoji termin održiva gradnja koji se definiše kao „izbjegavanje iscrpljivanja prirodnih resursa u cilju održavanja ekološke ravnoteže“. Održiva gradnja je manje fokusirana na uticaj procesa izgradnje na životnu sredinu, kao u zelenoj gradnji, a više na resurse koji se koriste, način na koji ih koristimo, da li se oni pametno recikliraju i da li se minimizira količina otpada. To znači više brige o životnoj sredini i korišćenju prirodnih resursa.
Praktikovanje zelene gradnje uključuje mnoge promjene – velike i male – u procesu izgradnje.
Ove zelene metode gradnje mogu uključivati:
- Korišćenje ekološki prihvatljivijih građevinskih materijala
- Korišćenje novije i efikasnije opreme za sagorijevanje manje goriva
- Izvor netoksičnih hemikalija koje će se koristiti na licu mjesta
- Odlaganje toksičnih materijala na promišljen i bezbijedan način
- Smanjenje količine otpada što je više moguće kroz procese poput modularne izgradnje
- Reciklaža materijala kao što su građevinski otpad, beton, drvo itd.
Zašto bi građevinske kompanije trebalo da postanu zelene?
Možda se u ovom trenutku pitate koja je svrha promovisanja zelene gradnje ako to zaista nije važno za sertifikaciju zgrade. Šta građevinska kompanija može da uradi da bi zaista promijenila životnu sredinu?
Odgovor je jednostavan: ono što je dobro za životnu sredinu dobro je i za vaš budžet. Ako briga o životnoj sredini nije dovoljna da uključite donosioce odluka, onda bi razgovor o novcu mogao to učiniti.
Sagorijevanje goriva i otpad su dva glavna problema za životnu sredinu i trebalo bi da budu i za industriju.
Gorivo čini oko 30% troškova rada i održavanja mašine. Kako troškovi goriva rastu, efikasnija potrošnja goriva i sagorijevanje manje goriva donose finansijske benefite izvođačima. Tokom faze izgradnje projekta, građevinska oprema pogonjena dizel motorima je glavni izvor gasova staklene bašte.
Smanjenjem količine sagorjelog goriva, štedite sebi novac, a životnoj sredini nepotrebne gasove staklene bašte.
Prosječan projekat rušenja zgrada proizvodi 70 kilograma otpada po kvadratnom metru. Dakle, zgrada od 5000 kvadratnih metara stvorila bi 353.8 tona otpada, isto koliko i rušenje 20 kuća. Nova zgrada, međutim, proizvodi oko 1,8 kilograma otpada. To znači da bi zgrada od 5000 kvadratnih metara stvorila 8,85 tona otpada, odnosno, masu jedne jedine kuće.
Imajući na umu održivost, materijali poput betona mogu se reciklirati i koristiti u novoj zgradi. Odabir održivih materijala od samog početka mogao bi smanjiti ove brojke.
Šta sprječava gradnju da postane zelena?
Kao što je gore pomenuto, LEED sertifikacija zgrada ima vrlo malo veze sa stvarnim procesom izgradnje. Izvođačima se ne nameće da realizuju zelene projekte, tako da mali broj njih preuzima na sebe tu obavezu. Proces prelaska na zeleno poslovanje se posmatra kao dodatan korak, ali koji ujedno izaziva i dodatne troškove.
Bez održivosti tokom stvarne izgradnje u praksi, zelena sertifikacija zgrade zapravo ne znači mnogo. Neke kompanije su zaista posvećene održivom poslovanju, dok većina još uvijek nije. Postoji nekoliko ključnih stvari zbog kojih je u građevinarstvu teže nego u drugim djelatnostima.
Smanjenje količine plastike u ambalaži i prelazak na solarna svjetla nisu baš promjene koje se mogu napraviti na gradilištu. Postoji nekoliko drugih aspekata izgradnje koji otežavaju prelazak na zelenu gradnju.
Principi održive i zelene gradnje moraju se uzeti u obzir od samog početka projektovanja i kreiranja konceptualnog rješenja, preko izgradnje objekata do završnih radova. Naravno, građevinska oprema koju odaberete veliki je dio toga.
Emisije dizela utiču na životnu sredinu ne samo zbog zagađenja koje izazivju, već i zbog kvaliteta vazduha oko gradilišta, nepovoljnog za radnike i građane zajednice. Postoje propisi za nivo emisija, a nova tehnologija pomaže u konstruisanju ekološke opreme.
Ipak, potrebno je mnogo vremena da oprema uhvati korak sa novom tehnologijom. Novi bager može koštati od 95.000 do 500.000 eura. Kupovina polovne teške opreme je dobar način za ublažavanje troškova, ali prosječna ušteda od 25% od kupovine polovne opreme ne smanjuje troškove.
Praksa održive i zelene gradnje i dalje se smatra skupim dodacima koji nisu potrebni za završetak projekta. Čak i programi poput LEED sertifikata koštaju. Zatim, tu su dodatni troškovi kupovine i instaliranja zelene tehnologije kao što su solarni paneli i pronalaženje stručnjaka koji je obučen da dizajnira i vodi projekat tako da bude zelen.
Istina je da zeleno košta. Postaje jeftinije nego što je bilo u prošlosti – da – ali još nije pristupačno. Imajući to u vidu, više ljudi je spremno da dodatno plati za ekološki prihvatljive proizvode i materijale. Jasno je da isto važi i za građevinarstvo.
Same zelene zgrade koštaju 14% manje tokom perioda eksploatacije u poređenju sa konvencionalnim zgradama, što je odličan razlog za vlasnika zgrade ili projekta da uloži više novca na poboljšane zelene sadržaje i građevinski materijal. Međutim, građevinske kompanije moraju da poguraju važnost uključivanja zelene gradnje na terenu, kako bi mogle da donose odluke o životnoj sredini u svim fazama izgradnje.
Sve u svemu, zelena i održiva gradnja su danas ključni aspekt u arhitekturi. Smanjenjem uticaja nove gradnje na životnu sredinu, korišćenjem obnovljivih izvora energije i poboljšanjem zdravlja i blagostanja stanara, zelena gradnja pomaže u stvaranju održivih zajednica za budućnost.
Prir. N.B.
Izvor: www.dozr.com
