Danas više od 90% vremena provodimo u zatvorenom prostoru i postaje sve očiglednije da arhitektura ima dubok uticaj na naš mozak i tijelo. Interes da se razumije kako životna sredina utiče na ljude je u porastu, sa sve većim brojem novih studija na ovu temu koja se pojavljuje svake godine. Štaviše, arhitektonske firme sve više koriste stručnost istraživača i konsultanta za dizajn ljudskog iskustva kako bi istražili i optimizovali ove efekte.
Arhitekte i naučnici trenutno utvrđuju faktore životne sredine u optimizaciji ljudskih performansi u izgrađenom prostoru. Dok je ovo istraživanje u toku, studije su već ukazale na potencijalne prednosti „Obogaćivanja životne sredine“ za zdravlje mozga čovjeka na osnovu obećavajućih rezultata uočenih kod životinja čiji je DNK sličan ljudskom.
Obogaćeno okruženje može održati zdravu stimulaciju mozga, što rezultira povećanom moždanom aktivnošću. Vremenom, takva okruženja olakšavaju jačanje našeg nervnog sistema i stvaranje novih neurona. Ovo nam, zauzvrat, omogućava da stalno učimo, budemo kreativniji, ostanemo angažovani i gradimo otpornost na bolesti tokom života.
Ova okruženja su definisana sa četiri ključna elementa: motornu, kognitivnu, senzornu i socijalnu stimulaciju. Ovi osnovni uslovi su sastavni dio naše ljudske prirode od početka našeg postojanja. S druge strane, kada se nađemo u depriviranom ili osiromašenom okruženju, to može dovesti do pogoršanja zdravlja mozga. Ovaj pad može imati trajan uticaj na naše opšte blagostanje, potencijalno uticati na našu sposobnost da održimo autonomiju i nezavisnost kako starimo.
Neuroarhitektura, zašto biste to trebali znati?
Ljepota i arhitektonska inspiracija pronađena u bazilici San Francisko de Asizi u Italiji odigrala je značajnu ulogu u otkriću vakcine protiv dječije paralize Jonasa Salka. Ovo dostignuće nas navodi da razmotrimo potencijal arhitekture da utiče i oblikuje naše ponašanje i emocije u svijetu.
Skoro deceniju nakon njegove smrti, osnovana je Akademija neuronauka za arhitekturu (ANFA). Džon Eberhard je naglasio da integrisanje znanja iz neuronauke u arhitektonski dizajn može dovesti do stvaranja bolnica u kojima se pacijenti brže oporavljaju, škola u kojima učenici efikasnije zadržavaju informacije i kancelarija u kojima ljudi uspešnije sarađuju.
Međutim, ostaje pitanje: kako neuroarhitektura može doprinijeti razvoju prostora koji promovišu i blagostanje i kreativnost, a istovremeno podstiču pozitivno ljudsko iskustvo?
Kreativnost i arhitektura
U zapadnim kontekstima, kreativnost se definiše kao sposobnost da se „generišu ideje“. Nalazi brojnih studija pokazuju da je kreativnost povezana, između ostalih faktora, sa sljedećim:
- Kognitivna stimulacija: Umjereni nivoi stimulacije povećavaju kreativnost, dok je veoma visoki ili veoma niski nivoi inhibiraju.
- Zabava i društvena interakcija: Kreativno razmišljanje je olakšano raznim mogućnostima za odabir sa kim ćete komunicirati i gdje ćete biti.
- Ambivalentnost: Ljudi koji imaju prilike da biraju između suprotnosti imaju tendenciju da prepoznaju neobične veze između pojmova i okruženja.
- Promjene i novine: Ovi faktori pozitivno utiču na našu sposobnost da tražimo, komuniciramo i generišemo ideje.
Uslovi koji podstiču kreativno razmišljanje moraju biti dinamični, omogućavajući nesmetan prelaz naše pažnje između našeg okruženja i naših unutrašnjih misli. Ovi prostori treba da budu obogaćena okruženja koja angažuju korisnike na senzornom, kognitivnom, fizičkom i društvenom nivou.
Osećaj ambivalentnosti i iznenađenja može se povezati sa korišćenjem umjetničkih objekata, umjetničkih instalacija ili interaktivnih elemenata u prostornom dizajnu. Ovi elementi djeluju tako što izazivaju emocije koje, zauzvrat, podstiču razmišljanja, pobuđuju radoznalost i remete uobičajene obrasce.
Korisnici često doživljavaju ambivalentnost i kreativnost kada se susreću sa nekonvencionalnim i neočekivanim prostornim rješenjima koja odstupaju od konvencionalnih očekivanja za određenu funkciju, koja uključuje neočigledna ponašanja i emocije koje odstupaju od predviđenih normi.
Priroda, pozitivnost i pokret
Uključivanje elemenata poput vegetacije u arhitektonski dizajn je validan pristup. Biofilni dizajn, koji se fokusira na integraciju prirode, direktno ili indirektno, u izgrađeno okruženje, ima potencijal da unaprijedi kreativnost i povezan je sa teorijom obnavljanja pažnje. Ova teorija, koju su razvili Rejčel i Stiven Kaplan, sugeriše da interakcija sa prirodnim elementima može poboljšati sposobnost osobe da se koncentriše.
Čak i nakon dužih perioda intenzivnog fokusa i aktivnosti, jednostavno gledanje u prirodu može podmladiti našu sposobnost koncentracije. Zbog toga se u prirodnom okruženju često osjećamo opuštenije i dobrodošlo.
Druga dimenzija ove interakcije uključuje prisustvo organskih oblika, mirisa, zvukova, tekstura i struktura. Ovi elementi, zajedno sa opuštanjem koje donose, služe kao izvori inspiracije i stimulacije za razmišljanje i kreativnost.
Da bi se poboljšala kreativnost, ne misli se samo na uključivanje biofilnog dizajna u arhitekturu i unutrašnje prostore, već se misli i na pružanje pogleda na vegetaciju kroz prozore i stvaranje zelenog okruženja oko zgrada.
Okruženje pogodno za kreativnost olakšava interakciju među pojedincima sa različitim perspektivama. Još jedan aspekt koji naglašava neuroarhitektura je promocija društvene integracije i pozitivnosti. Izgrađeno okruženje može omogućiti slučajne susrete, spontane razgovore, zanimljive diskusije i inspiraciju koja često proizilazi iz takvih susreta.
Dizajneri mogu poboljšati blagostanje i koncentraciju kretanjem, a takođe im treba ponuditi nekoliko opcija za sjedenje i razne stolove u radnom prostoru. Ove opcije olakšavaju promjene položaja tijela, uključujući stajanje, ljuljanje, rotiranje i tradicionalno sjedenje.
Kao rezultat toga, dugoročno, obogaćeno okruženje promoviše očuvanje mentalnog zdravlja, kreativnosti i pozitivnog ljudskog iskustva. Nasuprot tome, radna okruženja sa osiromašenim dizajnom imaju suprotan efekat, postepeno potkopavajući naš ukupni kvalitet života. Održavanje zdravog uma je nesumnjivo složeno, ali se može postići kroz principe neuroarhitekture.
Za one koji traže dugovječnost, od suštinskog je značaja da provode duži vremenski period u obogaćenom okruženju, jer to omogućava kontinuirane i trajne biološke, psihološke i društvene promjene.
Prir. N.B.
Izvor: ArchDaily
Naslovna fotografija: © Iwan Baan
