Život bez vode je nezamisliv. Ipak, uzimamo je zdravo za gotovo kao i vazduh koji udišemo. Njen značaj je ogroman i osim u egzistencijalna, upliće se u mnoga druga, na trenutak ne tako očigledna pitanja, poput energetske efikasnosti, klimatskih promjena, infrastrukture, zagađenja, prirodnih resursa, socijalne pravde i digitalizacije.
Voda nas održava u životu, pa hajmo i mi da pokušamo da nju održimo čistom, kakva nam je i data.
Mnogi se ne bi usudili da se okupaju u Seni u Parizu, Temzi u Londonu, ili rijeci Špreji u centru Berlina. Glavni evropski gradovi bore se da neprečišćene otpadne vode zadrže van svojih plovnih puteva, a uticaji klimatskih promjena dodatno pogoršavaju stanje stvari. Sredinom 19. vijeka, Londonom se širio užasan miris. Ljudski i industrijski otpad godinama se izlivao direktno u Temzu. U to vrijeme grad nije imao odgovarajući kanalizacioni sistem. Vrelo ljeto 1858. učinilo je miris rijeke nepodnošljivim, a ono što je danas poznato kao „Veliki smrad” konačno je pozvalo političare na djelovanje.
Parlament je na kraju odobrio velika javna ulaganja za izgradnju nove, modernije kanalizacione mreže koja prikuplja oborinske i otpadne vode u jedan zajednički sistem. Ovaj takozvani kombinovani kanalizacioni sistem poslužio je kao nacrt za mnoge druge evropske zemlje koje su narednih godina modernizovale svoju infrastrukturu za otpadne vode.
Dan danas se London i mnogi drugi veliki gradovi poput Pariza, Berlina ili Sofije i dalje oslanjaju na svoje stare sisteme otpadnih voda.
„Prilikom velikih padavina cijevi moraju da podnesu veći protok vode nego obično. Kada je dotok vode preveliki, kanalizacija se preliva i ispušta neprečišćene otpadne vode u obližnje vodotoke”, objašnjava Nicolas Caradot, stručnjak za urbano upravljanje vodama.
Caradot je vodeći coordinator za digital-water.city (www.digital-water.city), istraživački projekat koji finansira EU i koji ujedinjuje naučnike iz Berlina, Sofije, Milana, Kopenhagena i Pariza. Istraživači koriste digitalne tehnologije za poboljšanje kvaliteta vode do nivoa koji je bezbjedan za kupanje, a takođe rade na prilagođavanju evropskih kanalizacionih sistema najvećem izazovu 21.vijeka – klimatskim promjenama.
Klimatske promjene pogoršavaju problem izlivanja otpadnih voda
“Prelivanje otpadnih voda u rijeke događa se sve češće jer su ekstremni vremenski događaji, poput velikih kiša, sve učestaliji” kaže Caradot. Prelivi kanalizacije obično ostaju nezapaženi u javnosti, iako su glavni izvor zagađenja vode i štetni su po životnu sredinu.
Nedavne smrtonosne poplave u Njemačkoj i Belgiji bile su snažan podsjetnik na ranjivost evropske vodovodne infrastrukture. Istrorijske padavine oštetile su i zagađivale sisteme vode za piće, ostavljajući hiljade ljudi bez čiste vode.
Evropskim gradskim vodovodnim sistemima hitno je potreban još jedan talas modernizacije poput onoga koji je usledio nakon “Velikog smrada”, smatraju stručnjaci. Evropska federacija nacionalnih udruženja vodnih usluga (EUREAU) procjenjuje da bi zemlje EU trebale udvostručiti svoja godišnja ulaganja u vodnu infrastrukturu ako žele učiniti svoje sisteme otpadnih voda otpornijim na uticaje klimatskih promjena i očistiti ih.
Borba protiv zagađenja rijeka uz pomoć vještačke inteligencije
Zamjena postojećih kombinovanih kanalizacionih sistema novim koji prikupljaju otpadne i oborinske vode u odvojene cijevi nije opcija u mnogim istorijskim gradovima, poput Sofije ili Pariza, jer bi radovi bili preskupi i veoma teški za izvođenje. Tako www.digital-water.city razvija tehnološka rješenja za poboljšanje upravljanja i modernizaciju postojećih sistema. Vrsta izazova sa kojima se naučnici suočavaju često zavisi i od lokalnih uslova.
U glavnom gradu Bugarske, Sofiji, kanalizacioni sistem formira ogroman podzemni lavirint. Na 211 različitih lokacija neprečišćene otpadne vode mogu se ispuštati u rijeku Iskar i njene pritoke. Kvalitet vode rijeke značajno pati od zagađenja tokom oluja. Ali prije nego što se problem može riješiti, gradski zvaničnici moraju da znaju šta se tačno dešava ispod trotoara Sofije kada pada kiša.
Tim istraživača i inovatora sada razvija i testira nove temperaturne senzore čija je funkcija praćenje stepena zagađenosti vode u kanalizaciji.
Neki senzori su postavljeni na grebenu preliva. Oni ili mjere temperaturu vazduha kada se kanalizacija ne preliva ili temperaturu vode kad god su senzori potopljeni u otpadnu vodu. Ostali senzori su trajno instalirani pod vodom. Algoritmi analiziraju podatke u realnom vremenu i otkrivaju količinu zagađenja na osnovu promjene temperature. Ove informacije pomažu operaterima kanalizacije da bolje razumiju kanalizacioni sistem i po suvom i po vlažnom vremenu, pa gradski zvaničnici na taj način mogu da saznaju odakle da počnu sa popravljanjem podzemnog lavirinta u Sofiji.
Kada se uspješno primjene, senzori za mjerenje temperature će pomoći u uklanjanju izvora zagađenja, a Sofija će se pridržavati propisa EU o kvalitetu vode.
Drugačija vrsta senzorske tehnologije uskoro bi mogla ne samo da se bori protiv zagađenja vode, već bi i plivanje u nekim od tih rijeka postalo stavarnost.
Parižanima je bilo dozvoljeno plivanje u rijeci Seni do 1923. godine, kada je kupanje zabranjeno iz zdravstvenih i bezbjednosnih razloga. Danas se većina otpadnih voda prečišćava u postrojenjima za otpadne vode pre ispuštanja u rijeke. Međutim, povremena izlivanja sirove otpadne vode i dalje se dešavaju nakon obilnih padavina, zbog čega je kupanje i dalje zabranjeno iz predostrožnosti.
Istraživači rade na rješenju koje bi moglo ponovo da poveže Parižane sa njihovom rijekom i omogućiti takmičenja u plivanju na otvorenom u rijekama Seni i Marni tokom Ljetnjih olimpijskih igara 2024.godine.
Foto: Christophe Ena/Copyright 2020 The Associated Press
Senzor postavljen unutar jarko narandžaste bove uzima uzorke vode i mjeri koncentraciju bakterija koje plutaju u vodi.
Budući da se mjerenja sprovode odmah umjesto da se gubi vrijeme za transport uzoraka do laboratorije, vlasti mogu predvidjeti i spriječiti vršne vrijednosti zagađenja.
Na osnovu pirkupljenih podataka, Berlinski centar za kompetencije za vodu i lokalna javna sanitarna služba Ile-de-France SIAAP, trenutno razvijaju alat koji koristi mašinsko učenje za predviđanje kvaliteta vode. Ovaj softver će na kraju biti integrisan u mobilnu aplikaciju koja će u realnom vremenu obavještavati korisnike kada je rijeka dovoljno čista za kupanje.
Ako se aplikacija i tehnologija na kojoj se zasnivaju pokažu kao uspješni, plivanje u gradskim vodenim putevima uskoro bi moglo postati stvarnost u mnogim evropskim gradovima, a u Parizu bi se olimpijski sportisti mogli bezbjedno takmičiti na 10km slobodnim stilom, i u triatlonu – 100 godina nakon što je gradska rijeka proglašena previse prljavom za kupanje.
U Crnoj Gori je zagađenost rijeka gorući problem koji još uvijek nije dobio pažnju koju zaslužuje. Dok se to ne dogodi, da li se i dalje kupate u Zeti ili Limu?
S.Đ.
Izvor: euronews, digital-water.city
