Osim Sjeverne Makedonije, Crne Gore i Albanije, druge države Zapadnog Balkana teško će ostvariti ciljeve zacrtane u Zelenoj agendi Evropske unije (EU), ocjena je Janeza Kopača, direktora Sekretarijata Energetske zajednice (EZ), regulatornog tela EU, piše portal Radio Slobodna Evropa.
Takse na ugljenik
-Mislim da će Sjeverna Makedonija i Crna Gora uspjeti u tome, jer im objema ponestaje uglja, Albanija će svakako uspjeti. Međutim, Kosovo, Bosna i Hercegovina i Srbija, ukoliko uskoro ne počnu sa taksama na ugljenik, nemaju šanse da dostignu cilj do 2050- izjavio je 15. novembra direktor Sekretarijata EZ, Janez Kopač.
On je to rekao na onlajn konferenciji, na kojoj je predstavljen godišnji izvještaj koji prati primjenu evropske regulative u oblasti energetike u državama, potpisnicama Ugovora o Energetskoj zajednici na njihovom evropskom putu.
Izvještajem su obuhvaćene Albanija, Bosna i Hercegovina, Kosovo, Sjeverna Makedonija, Gruzija, Moldavija, Crna Gora, Srbija i Ukrajina u periodu od novembra 2020. do novembra 2021.
Države Zapadnog Balkana su u novembru 2020. na Samitu u Sofiji, u Bugarskoj, potpisale Deklaraciju o Zelenoj agendi, čime su se obavezale na potpunu dekarbonizaciju do 2050, odnosno prestanak proizvodnje električne energije iz uglja i prelazak na obnovljive izvore.
Kopač je naveo da su ključni izazovi u zelenoj tranziciji Zapadnog Balkana upravo nepostojanje taksi na emisije ugljen-dioksida, kao i državne subvencije za ugalj.
-Srbija, Crna Gora, Bosna i Hercegovina izvoze u Evropsku uniju struju proizvedenu od uglja i od tog izvoza veoma lepo zarađuju. Ali, to ne može trajati doveka – rekao je Kopač.
On je ukazao da trenutno u EU takse na emisije ugljen-dioksida iznose oko 60 eura po toni.
Prema njegovim riječima, od država Zapadnog Balkana, jedino je Crna Gora uvela takse i to u iznosu od 24 eura po toni (ugljen-dioksida), dok u drugim zemljama te takse ne postoje.
Kopač je istakao da će termoelektrane na ugalj prestati sa radom u neko vrijeme, a tada će, kako je naveo, biti kasno, pa se države mogu suočiti sa nedostatkom električne energije, što je problem sa kojim se trenutno suočava Sjeverna Makedonija.
Zaključak Godišnjeg izveštaja je da sve države Zapadnog Balkana treba da unaprijede zakonodavstvo u oblasti zaštite životne sredine.
Crna Gora i dalje prednjači kada je riječ o usaglašenosti sa evropskom regulativom u oblasti energetike, iako je u odnosu na prethodni izvještajni period jedina od zapadnobalkanskih država koja je zabilježila pad u primjeni regulative.
Crna Gora je napravila još jedan odlučujući korak ka otvaranju svog tržišta električne energije potpisivanjem ugovora o uslugama za uspostavljanje tržišta „dan-unaprijed”, navodi se u godišnjem Izvještaju o napretku Sekretarijata Energetske zajednice
Termoelektrana Pljevlja: Rekonstrukcija ili gašenje
U oblasti životne sredine, u izvještaju se navodi da neusklađenost jedine elektrane na ugalj Pljevlja sa Direktivom o velikim postrojenjima za sagorijevanje narušava inače uspješnu implementaciju koju bilježimo.
Dodaje se da Crna Gora nije povezana na gasovod, ali bi mogla da obezbijedi objekte za male količine tečnog prirodnog gasa (LNG), koji bi se dalje transportovao željeznicom.
U izvještaju se ističe da, iako je Crna Gora posljednjih godina podržavala ulaganja u vjetroelektrane, njen veliki solarni potencijal još nije iskorišćen.
Izvor: Radio Slobodna Evropa
