Vlada je na 61. sjednici usvojila Program monitoringa životne sredine Crne Gore za 2022. godinu. Program obuhvata šest oblasti – kvalitet vazduha, alergen polen suspendovan u vazduh, stanje ekosistema priobalnog mora Crne Gore, sadržaj opasnih i štetnih materija u zemljištu, radioaktivnost u životnoj sredini i buku.
Za sprovođenje Programa monitoringa obezbijeđena su finansijska sredstva iz budžeta Crne Gore od 459.737 eura. U diskusiji je naglašeno da je realizacija programa monitoringa životne sredine jedan od osnovnih zadataka iz ove oblasti, jer rezultati monitoringa čine osnovu za ocjenu ukupnog stanja životne sredine u Crnoj Gori, preporuke u planiranju politike zaštite, kao i izradu godišnjeg izvještaja o stanju životne sredine.
Monitoring životne sredine
Rezultati monitoringa životne sredine će poslužiti u definisanju preporuka i mjera koje treba sprovesti u narednom periodu u cilju poboljšanja stanja. Takođe, monitoring životne sredine je važan faktor u planiranju politike zaštite životne sredine, kao i pokazatelj potrebe ugradnje principa i načela zaštite životne sredine u razvojne i strateške dokumente drugih sektorskih politika kao što je industrija, poljoprivreda, energetika i drugi – navodi se u Vladinom dokumentu.
Kako pišu u dokumentu, redovno praćenje koncentracije polenovih zrna u atmosferi od velike je važnosti sa aspekta zaštite zdravlja ljudi imajući u vidu da negativan uticaj koji izaziva polen pojedinih biljnih vrsta na zdravlje ljudi svrstava ove čestice u „prirodne“ zagađivače vazduha.
-Uspostavljanje ovakvih mjerenja je značajno jer su ovi podaci neophodni za: prevenciju nastupanja tegoba kod senzibilnih osoba, kao pomoć u efikasnijem liječenju pacijenata u zdravstvenim institucijama, poboljšanju rada komunalnih i urbanističkih službi na uništavanju trava i korova koje su uzročnici alergijskih bolesti, boljem sagledavanju potrebe uvođenja zakonske regulative uključujući i međunarodnu saradnju, jer su problemi aeropolena ne samo lokalnog, regionalnog nego i globalnog karaktera – dodaje se u dokumentu.
Oni su pojasnili i da monitoring alergenog polena suspendovanog u vazduhu obuhvata mjerenje koncentracije polena 27 alergenih biljnih vrsta u vazduhu koje se obavlja u okviru sistematskog praćenja koncentracije polena na teritoriji Crne Gore, a u okviru državne mreže za monitoring alergenog polena. Mjerenje obavlja Agencija za zaštitu životne sredine.
-Tokom 2022. godine polen će se uzorkovati na tri polenske stanice u: Baru, Podgorici i Mojkovcu. Aeropolen se sakuplja kontinuirano standardnom volumetrijskom metodom (Hirst, 1952). Uzorkovanje se radi kontinuirano u trajanju od sedam dana, u specijalnim uređajima tzv. „klopkama“. Uređaj obuhvata uticaje u vazduhu, respektivno, najviše 30 km u prečniku. Iz sedmodnevnog uzorka standardnom metodologijom sačinjavaju se dnevni uzorci u laboratoriji, koji se potom mikroskopiraju. Radi se identifikacija i broje polenova zrna 27 biljnih vrsta: lijeska, jova, čempresi/tise, brijest, topola, bukve, javor, vrba, jasen, breza, grab, platan, orah, hrast, borovi, maslina, živica, konoplja, trave, lipa, bokvica, kisjelica, koprive, štirovim, pelin, ambrozija – piše u dokmentu.
Kako se dodaje, nakon kvalitativnog i kvantitativnog pregleda aeropolena rezultati se izražavaju kao koncentracija, tj. broj zrna u kubnom metru vazduha.
-Koncentracija polena određuje se za jedan dan, a zatim definiše za: nedelju, određenu dekadu, mjesec, sezonu i cijelu godinu, za svaku biljnu vrstu pojedinačno, odnosno za sve biljke koje produkuju alergeni polen. Ovako izražene koncentracije unose se u nedeljne i mjesečne izvještaje, a obrađeni u kvartalne i godišnji aeropalinološki izveštaj. Koncentracija polenovih zrna u kubnom metru vazduha poredi se sa graničnim vrijednostima koncentracija.
Zaštita morskih vrsta
Prema najnovijim regionalnim ispitivanjima, više od 6 odsto morskih vrsta u Sredozemlju se sada smatra nezavičajnim vrstama jer je identifikovano oko 1000 alohtonih morskih vrsta, a njihov broj povećava se brzinom od jednog novog evidentiranja na svake 2 sedmice (Zenetos et al., 2012).
– Od ovih vrsta, 13,5 osto je klasifikovano kao invazivno po svojoj prirodi, s makrofitima (makroalgama i morskim travama) kao dominantnom grupom na zapadnom dijelu Mediterana i u Jadranskom moru, dok se polihete, rakovi, školjke i ribe uglavnom evidentiraju u istočnom i centralnom dijelu Sredozemlja. Iako se najveće bogatstvo alohtonih vrsta pojavljuje u istočnom Mediteranu, ekološki uticaj pokazuje snažnu prostornu heterogenost sa žarišnim tačkama u svim mediteranskim podslivovima. U Jadranskom moru sve više jača dinamika alohtonih vrsta. Njihov uticaj na biološku i ekološku raznolikost, kao i na ekonomiju i zdravlje ljudi postaje sve značajniji. Zbog toga je monitoring pojave, širenja i uticaja alohtonih vrsta od velikog značaja – dodaje se u dokumentu.
Kako pojašnjavaju, monitoring plutajućeg otpada na području Bokokotorskog zaliva neophodno je sprovoditi analizom na tri transekta na području Bokokotorskog zaliva koriščenjem metodologije vizuelnog cenzusa.
-U skladu sa dinamikom uzorkovanja za pojedine podprograme izvještaji i informacije sa analizama se Agenciji dostavljaju i periodično i po potrebi radi blagovremenog informisanja javnosti. Godišnji izvještaj treba da sadrži : detaljnu analizu podataka sa analizom trenda i ocjenom ekološkog statusa morskog ekosistema i mogućih izvora i uzroka zagađivanja, uključujući i detaljno pojašnjenje korišćenih metodologija za lokacije uzorkovanja i analiza, sa poređenjem u odnosu na zahtjeve MFSD i Barselonske konvencije – primjena EcAp-a i regionalnih akcionih planova, prijedlog mjera za smanjenje evidentiranih pritisaka na živi svijet mora, smanjenje zagađivanja iz ustanovljenih izvora zagađivanja, kao i predlog mjera za poboljšanje stanja morskog ekosistema – zaključuju iz Agencija za zaštitu životne sredine.
Prir. M.L.
