Temperature okeana, kao posljedica klimatskih promjena, obarale su rekorde svakog dana u protekloj godini, otkriva analiza BBC-a.
Tokom skoro 50 dana, rekordi za dato doba godine oboreni su najvećom razlikom u odnosu na prethodne od uvođenja satelitskog praćenja.
Najveći krivci su emisije štetnih gasova koji zagrijavaju planetu, ali je prirodni klimatski fenomen El Ninjo takođe doprinio zagrijavanju mora.
Super zagrijani okeani su snažno uticali na morski život i pokrenuli novi talas izbjeljivanja korala.
Analiza je zasnovana na podacima Službe za klimatske promjene Evropske unije (EU) Kopernik.
Ova služba je potvrdila da je četvrti mesec 2024. godine bio najtopliji april u istoriji po temperaturi vazduha, čime je postao 11 uzastopni mjesec u kom su postavljeni novi rekordi.
Već nekoliko decenija svjetski okean spasava Zemlju u pogledu klimatskih promjena.
Ne samo da okeani apsorbuju oko četvrtinu ugljen-dioksida koji ljudi proizvode, već upijaju i oko 90 odsto viška toplote.
Međutim, tokom prethodnih godinu dana, okeani su pokazali do sada najzabrinjavajuće dokaze da imaju problem da se izbore sa rastućim temperaturama, a toplota se posebno osjeća na površini mora.
Od marta 2023. godine, prosječna temperatura površine svjetskog okeana počela je da raste iznad dugoročnih prognoza, a novi rekord je dostigla u avgustu.
Rast se nije zaustavio ni posljednjih mjeseci prošle godine, a temperatura površine mora je dostigla novi globalni prosječni dnevni maksimum od 21,09 stepena Celzijusa u februaru i martu ove godine, pokazuju podaci Kopernika.
Kao što je prikazano na grafikonu ispod, ne samo da je rekord za dato doba godine obaran svakog dana od 4. maja 2023. godine, već je u nekim danima temperaturna razlika u odnosu na prethodni rekord bila ogromna.
Dnevni rekordi za 47 dana su oboreni za najmanje 0,3 stepena Celzijusa, BBC je ustanovio analizom podataka Kopernika.
Od uvođenja satelitskog praćenja, nije zabilježena ovolika razlika između prethodnih i novih rekorda.
Najveće razlike u odnosu na prethodne rekorde od oko 0,34 stepena Celzijusa zabeležene su 23. avgusta 2023. godine, 3. januara 2024. i 5. januara 2024. godine.
-Činjenica da sva ova toplota odlazi u okean, i da se u pojedinim aspektima zagrijava čak i brže nego što smo očekivali, razlog je za veliku zabrinutost – kaže profesor, Majk Meredit iz Britanskog instituta za istraživanje Antarktika.
Ogroman uticaj na morski život
Ovo zagrijavanje okeana koje uzrokuje čovjek ima značajan uticaj na globalni život u moru i možda čak pomjera sezonski ciklus temperatura, pokazuje nedavno istraživanje.
Vjerovatno najznačajnija posljedica nedavnog porasta temperature je masovno izbeljivanje korala na globalnom nivou.
Ovi ključni okeanski rasadnici postaju beli i umiru jer njihova staništa postaju previše topla.
Korali su suštinski važan dio ekosistema mora i okeana, jer su dom približno četvrtini svih morskih vrsta.
-Bilo je slučajeva urušavanja morskog leda prije nego što su mladunčad carskih pingvina uspela potpuno da se razviju, a bilo je i masovnih utapanja – kaže profesor Meredit.
Rast temperature mora se osjeća i u Ujedinjenom Kraljevstvu (UK), gdje su brojna stvorenja potpuno iščezla iz priobalnih područja.
-Problem klimatskih promjena je u tome što se dešavaju prebrzo da bi evolucija mogla da ih prati – kaže biološkinja za mora Nova Miškavska sa Univerziteta u Liverpulu.
Na obali Velsa, tim sa Univerziteta Aberastvita primjenjuje istu tehnologiju koju policija koristi na mestu zločina za praćenje promjena u morskoj populaciji u zalivu Kardigan.
Prikupljeni DNK tragovi iz uzoraka vode pokazuju da se neke invazivne vrste šire. Među njima su ascidije (klasa plaštapa) za koje se vjeruje da potiču iz Japana i rastu kao tepih preko morskog dna.
-Oni sprečavaju rast autohtonih organizama u oblastima koje kolonizuju – kaže profesor Ijan Barber, šef odeljenja nauke o životu na Univerzitetu Aberastvitu.
Uticaj El Ninja
Važan činilac zbog kog je prošla godina imala još veći uticaj na mora širom svijeta je prirodni klimatski fenomen El Ninjo.
On je doprinio emisiji gasova koji uzrokuju zagrijavanje, a koje proizvodi čovjek.
El Ninjo je počeo u junu 2023. godine, nakon dužeg perioda hladnijih uslova tokom La Ninje, a vrhunac je dostigao u decembru od kada njegov uticaj opada.
I drugi okeanski baseni na koje El Ninjo obično ne utiče, takođe su zabilježili rekordne toplotne talase i sada naučnici pokušavaju da utvrde šta se tačno dešava.
-Atlantski okean je topliji nego inače, a to se obično ne povezuje sa El Ninjom – tako da je u pitanju nešto drugo – objašnjava Karlo Buontempo, direktor Kopernika.
Ova toplota se još uvijek zadržava u mnogim okeanskim basenima, među kojima je i tropski Atlantik.
Toplija mora daju tropskim olujama dodatnu energiju što bi moglo da podstakne razornu sezonu uragana.
-Veliki dio vode, čija temperatura je toplija od uobičajene, još uvek postoji u tropskom Atlantiku, a to je glavno područje gde se razvijaju tropski cikloni – objašnjava Buontempo.
U pogledu godišnjeg ciklusa, temperature površine mora u Atlantiku su poranile skoro mjesec dana, tako da ovo područje mora da se prati.
Pored kratkoročnih uticaja, istraživači upozoravaju da će biti i dugoročnih posljedica kojima će društvo morati da se prilagodi.
Na primjer, topljenje ledenog pokrivača i zagrijavanje dubokih voda okeana vjerovatno će nastaviti da podstiču porast nivoa mora u narednim vjekovima.
-Kada govorimo o klimatskim promjenama, skloni smo da to svodimo na promjene na površini jer tamo živimo – kaže Anželik Melet, istraživačica u organizaciji Mercator Ocean International koja se bavi očuvanjem okeana i mora i održivim korišćenjem morskih resursa.
Prir. M.V.
Izvor: BBC na srpskom
