Mnoge kompanije danas koriste različite termine da opišu svoj status emisije ugljenika. Ove oznake imaju za cilj da prikažu spremnost tih kompanija i pojedinaca da se pozabave klimatskim promjenama kroz smanjenje svog ugljeničnog otiska (eng. carbon footprint, mjera količine emisija gasova sa efektom staklene bašte na godišnjem nivou).
Međutim, korištenje novih termina može nenamjerno zbuniti ljude kojima ova tematika nije bliska. U ovom članku objašnjavamo značenje izraza kojima možete da definišete svoje težnje za smanjenjem emisija ugljenika.
Ugljenično (karbonski) pozitivan (Carbon positive)
Ugljenično pozitivan je izraz koji opisuje uobičajenu situaciju u kojoj poslovni subjekt kroz svoj rad emituje određenu količinu ugljen-dioksida koja je veća od nule, dakle, pozitivna. Svi procesi i kompanije u toku čijeg rada dolazi do emitovanja ugljen-dioksida su ugljenično pozitivni. Kao takvi imaju značajan negativan uticaj na klimatske promjene.
Klimatski pozitivan i ugljenično negativan (Climate positive, Carbon negative)
Klimatski pozitivan je izraz kojim se govori da su ukupne emisije CO₂ i ostalih gasova sa efektom staklene bašte izraženih kao ekvivalent CO₂ (CO₂e, mjera koja se koristi za poređenje emisija različitih gasova staklene bašte na osnovu njihovog potencijala globalnog zagrijavanja) poslovnog subjekta – bilo da se radi o proizvodu, inicijativi ili ukupnom poslovanju – manje od CO₂e oslobođenog u atmosferu. Postoji nekoliko načina na koje preduzeća to mogu postići: kroz značajnu kompenzaciju za emitovan ugljen-dioksid koristeći dostupne metode i tehnologije (eng. carbon offset) i/ili izbjegavanje emisija u potpunosti.
Ugljenično negativan takođe znači da je ukupni bilans emisija ugljenika poslovnog subjekta manji od nule, dakle, negativan. Imajte na umu da klimatski pozitivan i ugljenično negativan imaju potpuno isto značenje.
Klimatski neutralan i ugljenično neutralan (Climate neutral, Carbon neutral)
Izraz klimatski neutralan znači da je uticaj kompanije na klimu nula, odnosno beznačajan. Kompanije to postižu smanjenjem emisija gasova sa efektom staklene bašte na nulu i okončanjem svih poslovnih praksi štetnih po životnu sredinu.
Ugljenično neutralan znači da je ista količina CO₂ koju je preduzeće emitovalo uklonjena aktivnostima ugljeničnog ofseta kojim se vrši kompenzacija emitovanog gasa (pošumljavanjem, izgradnjom oie sistema, ugradnjom energetski efikasnih sistema…). Drugim riječima, bilans obračuna emisija ugljenika je nula.
Neto nula – neto nulte emisije ugljen-dioksida (Net zero carbon emission)
Neto nula uglavnom ima isto značenje kao i termin ugljenično neutralan: emisije se i dalje stvaraju, ali su nadoknađene istom količinom na drugim mjestima. U tom slučaju, ukupni obračun vaših emisija sveden je na nulu.
Zabuna je u tome što se ponekad neto nula koristi da se govori o svim gasovima staklene bašte, a ponekad se koristi kada je riječ samo o CO₂. Tehnologije takođe igraju veliku ulogu u „neto nuli“: ako proces generiše CO₂, ali ga takođe sekvestrira (uhvati) i skladišti, on može biti označen kao proces sa neto nultim emisijama. Primjer ovog slučaja bi bila elektrana na ugalj koja je opremljena tehnologijom za hvatanje i geološko skladištenje ugljenika.
Većina nacionalnih i međunarodnih klimatskih ciljeva ima za cilj postizanje neto nultih emisija do 2030. ili 2050. godine. Da bi se to postiglo, emisije svakako moraju biti smanjene, ali kompenzacija i sekvestracija emisija su takođe apsolutno neophodne za ostvarivanje zacrtanog.
Nula emisija (Zero emission)
Privredni subjekat stvara nultu emisiju kada tokom procesa rada uopšte ne oslobađa CO₂. Ipak, u našem trenutnom sistemu nijedna tehnologija ne omogućava zaista nulte emisije. Čak i najzelenija tehnologija ima takozvani ugrađeni ugljenik (eng. embodied carbon). On je sadržan u emisijama oslobođenim tokom proizvodnje i ugradnje samih tehnoloških sistema, objekata i dr.
Niske emisije ugljenika (Low emission)
Ovaj termin govori da smo zalutali u marketinšku teritoriju. Smatra se da imate „niske emisije“ kada stvarate manje CO₂ nego što bi to bio slučaj uobičajenim poslovanjem. Ali, koliko manje? Šta se tačno podrazumijeva pod uobičajenim? Termin je zbunjujuć i zato ga je najbolje izbjegavati, savjetuju stručnjaci za održivost.
Korišćenje ispravne terminologije može napraviti razliku između stvarne klimatske akcije i greenwashing-a, odnosno izricanja manipulativnih trvdnji kojima se proizvodi i procesi predstavljaju kao zeleni iako to suštinski nisu (eng. greenwashing).
Ciljevi kojima se teži i termini koji ih definišu
Ugljenično negativan i klimatski pozitivan su termini koji opisuju najpoželjniji slučaj u kome kompanija uklanja (kompenzuje) više emisija CO2 nego što proizvodi.
Kada bi više preduzeća širom svijeta to postiglo, posljedično bi počeli da smanjujemo ukupne količine CO2 emisija koje se nalaze u atmosferi. Ekološki prihvatljivo poslovanje znači niži dugoročni rizik za našu planetu, ljude i privredu.
Ambiciozno? Da. Nemoguće? Nimalo. Samo zapamtite da se napredak neće dogoditi preko noći. Većina preduzeća počinju tako što postavljaju cilj da najprije postanu ugljenično neutralna, a tek potom teže ka poslovanju sa negativnim emisijama ugljenika.
Zašto je važno progresivno postajati klimatski pozitivan?
Svjedoci smo promjena životne sredine bez presedana, a sa njima takođe dolazi i zahtjev bez presedana za održivošću poslovanja u vezi sa klimatskim promjenama.
Ne može se poreći veza između klimatskih promjena i primjetnih efekata uragana, topljenja polarnog leda, suša i opasnosti od šumskih požara sa kojima se sada suočavamo svake godine.
Ovi rizici ne samo da prijete zajednicama, već štete i privredi u cjelini. Još ekstremnije: dešavaju se u do sada nezabilježenom obimu.
Ipak, vlasnicima preduzeća može biti komplikovano (kratkoročno neisplativo) da se pozabave ovim ozbiljnim, dugoročnim problemom. U svjetlu trenutnih dešavanja može se reći da je prelazak na niskougljenični poslovni model danas važniji nego ikada i da poslovni lideri treba da djeluju odmah. Takođe, svaki pojedinac ponaosob ima odgovornost i mogućnost da svojim prilagođenim ponašanjem i navikama doprinosi zajedničkom cilju.
N. Bukilić / M. Mitrić
Izvor: www.greenly.earth, www.compensate.com
