Uključivanje održivih strategija u arhitektonsko projektovanje nije samo trend, već neophodnost. Svakim danom postajemo svjesniji važnosti odgovornog upravljanja prirodnim resursima i razumijevanja faktora zaštite životne sredine koji moraju biti uključeni u dizajniranje projekta.
Solarni sistemi, pasivni i aktivni, su među najčešće primjenjivanim u stambenoj arhitekturi u cilju proizvodnje električne energije. Mnoge zemlje širom svijeta nude podsticaje za njihovo korišćenje, a koristi od ugradnje ovih sistema vide se u kratkom vremenskom periodu, uz smanjenje mjesečnih troškova za električnu energiju do 95%, što ih svrstava u red najatraktivnijih od svih održivih rješenja. Štaviše, prosječan životni vijek solarnog panela je 25 godina, radi potpuno samostalno i zahtijeva samo osnovno čišćenje jednom godišnje.
Međutim, uprkos popularizaciji solarnih sistema u arhitekturi zbog mnogih neospornih prednosti, njihov uticaj na estetiku i dalje predstavlja prepreku za arhitekte i klijente. Čini se da je najveći izazov njihova adekvatna integracija u arhitektonsku formu objekta, i to na početku projektovanja, nasuprot pukom dodavanju na već izgrađenu kuću ili zgradu.
Danas, postoje opcije koje omogućavaju bolju integraciju ove tehnologije u arhitekturu jer se danas najnoviji modeli fotonaponskih panela mogu koristiti i kao obloga na ravnim ili kosim krovovima, fasadama, ili čak na strukturama za zaštitu od sunca kao što su nadstrješnice, pregrade, verande, itd.
Imajući ovo na umu, projekti kao što je Yin Yang House, izgrađen u Kaliforniji, predviđaju instalaciju solarnih panela na samom početku projektovanja. Sistem koji su razvili studenti Ministarstva energetike SAD-a elegantno kombinuje inženjersku tehnologiju sa estetikom dobre stambene arhitekture. Bifacijalni fotonaponski paneli mogu da apsorbuju sunčevu energiju na prednjoj strani, a reflektovanu svjetlost na zadnjoj strani, maksimizirajući količinu proizvedene energije po kvadratnom metru. Pored toga, vizuelno su privlačni i stvaraju zanimljivu kompoziciju kada se primjenjuju na balkonima.
Slično tome, Bundeena Beach House ima fotonaponski sistem sa šesnaest panela i Teslinu bateriju, dok dizajn krovne bašte uključuje linearnu refleksiju koja služi kao izvor električne energije za vlasnika. Bilo je važno da se fotonaponski paneli na prihvatljiv način integrišu u objekat kuće i krovne bašte, služeći kao primjer unapređenja životne sredine bez negativnog uticaja na sami dizajn i izgled izgrađene strukture.
Nemoguće je govoriti o inovacijama u stambenim solarnim sistemima bez pominjanja studentskog takmičenja Solar Decathlon. Poznato kao „Olimpijada održive arhitekture“, Solar Decathlon je dvogodišnje takmičenje u projektovanju koje izaziva 20 timova učenika da dizajniraju, grade i upravljaju finansijski isplativim i privlačnim solarnim domovima. Među brojnim projektima koji se grade svake godine, jedan od njih se izdvaja upravo po tome što predviđa fleksibilni sistem solarnih panela. Urban Eden, predlog Sjeverne Karoline u takmičarskom izdanju iz 2013. godine, napaja se nizom fotonaponskih panela na podesivom sistemu staza iznad krova kuće. Solarni paneli se mogu pomjerati preko terase kako bi tokom ljeta obezbijedili zaštitu od sunca za južni zid i spoljašnje prostorije. Paneli se zimi mogu uvući kako bi se omogućilo suncu da pasivno zagrijeva i osvijetli dom kroz južni stakleni zid. Ovakav kreativan pristup otvara put do zanimljivih i raznovrsnih kompozicija.
Kuća Jenson-DeLeeuv NZE se odlikuje konvenc ionalnim, ali ipak pažljivo osmišljenim i elegantnim rješenjem,. Ovo je objekat od 200 kvadratnih metara koji generiše dovoljno obnovljive energije za opsluživanje svih energetskih potreba kuće, kao i za potpuno napajanje električnog automobila. Kosi krov pokriven je sa 56 fotonaponskih panela, stvarajući posebnu, jedinstvenu površinu. Tamna boja u skladu je sa paletom materijala koji se koriste u završnoj obradi. Passive house (Pasivna kuća, prikazana na slici desno) koristi istu strategiju, sa panelima postavljenim preko krovne konstrukcije od bambusa.
Kuće Nevhall South Chase se takođe oslanjaju na istu strategiju, a svaki objekat ima 5,4 kvadratnih metara fotonaponskih krovnih ploča. Iako znatno skromniji od prethodnog primjera u pogledu razmjera, dodatak panela preko kosog krova, koji je obložen sivim kamenom, je diskretan, ali i veoma efikasan.
Međutim, ovo tehnološko rješenje ne mora uvijek da bude diskretno ili nevidljivo. Fotonaponski paneli se mogu koristiti za stvaranje kontrasta i različitih kompozicija koje rezultiraju karakterističnim arhitektonskim izrazom. CO₂ Saver house je dobar primjer koji pozicioniranjem solarnih panela na glavnoj fasadi u ravni sa zastakljenim krovom naglašava izbočeni segment objekta i zaokružuje formu.
Iako danas na tržištu ne postoji dovoljno širok spektar modela fotonaponskih sistema, posebno u pogledu estetike, održive tehnologije se unapređuju u kontinuitetu. Dok ova tehnologija ne postane široko dostupna, možemo nastaviti da pronalazimo kreativne načine balansiranja između funkcionalnosti i estetike.
Prir. N.B.
Izvor: www.archdaily.com
