Izgradnja hidroelektrane Skavica u Albaniji predstavlja jedan od ključnih infrastrukturnih poduhvata koji, osim što značajno utiče na elektroenergetski sistem zemlje, ima potencijal da doprinese ukupnom ekonomskom razvoju. Ovaj projekat ne samo da bi zadovoljio potrebe domaćeg tržišta za električnom energijom, već bi otvorio mogućnost da Albanija postane izvoznik obnovljive energije, navodi se na portalu Eneretika-net.
Prvi koraci najavljeni su još 2021. godine, kada je u prisustvu tadašnje ministarke infrastrukture i energetike Belinde Baluku i Džastina Sajberela, regionalnog predsjednika za Evropu, Afriku i Bliski istok američke kompanije Bechtel Infrastructure, potpisan ugovor o prvoj fazi realizacije. Ugovor je zaključila Albanska elektroenergetska korporacija (KESH) sa pomenutom američkom firmom, čime je ozvaničen početak ovog strateškog projekta.
KESH, kao glavni javni proizvođač i snabdjevač koji obezbjeđuje oko 75% električne energije u Albaniji, ujedno je i nosilac razvoja hidroelektrane Skavica, planirane na rijeci Crni Drim. Iz kompanije ističu da je glavni cilj izgradnje ovog objekta: obezbjeđenje dodatnih količina električne energije, bolje upravljanje kaskadom Drima i smanjenje rizika od sezonskih poplava u donjem toku rijeke.
Projekat od nacionalnog značaja
Studija izvodljivosti za hidroelektranu Skavica razmatra se godinama unazad, a čitav projekat projektom od nacionalnog interesa. Kako ističu iz KESH-a, „postojeća kaskada izgrađena na rijeci Drim je najveća na Balkanu“, sa tri brane ukupne snage 1.350 MW koje su u vlasništvu i pod upravom ove korporacije. HE Skavica bi bila pozicionirana kao gornja brana ove kaskade, čime bi se omogućilo bolje upravljanje i optimizacija rada cijelog sistema.
Albanske vlasti su 2021. godine formalno započele saradnju sa kompanijom Bechtel na projektovanju, finansiranju i eventualnoj izgradnji hidroelektrane. Ministarstvo energetike i infrastrukture tada je saopštilo da se radi o projektu koji može obezbijediti potpunu energetsku nezavisnost od uvoza električne energije i pozicionirati Albaniju kao regionalni energetski centar.
Takođe je naglašeno da bi izgradnja Skavice donijela višestruke koristi: osim povećanja energetske bezbjednosti i efikasnosti, očekuje se i optimizacija rada postojećih elektrana na rijeci Drim, smanjenje rizika od poplava u Skadarskom i Ležanskom polju, kao i unapređenje infrastrukture postojećih hidroenergetskih objekata.
Planirana lokacija hidroelektrane je u gornjem toku Crnog Drima, na sjeveru Albanije, u oblasti okruga Kukës.
Kontroverze: uticaj na životnu sredinu i lokalne zajednice
Prema pojedinim izvorima, instalisana snaga hidroelektrane mogla bi iznositi oko 210 MW, dok se u drugim analizama pominje i potencijal do 350 MW, sa godišnjom proizvodnjom između 1,05 i 1,1 TWh. Rezervoar bi, prema jednom scenariju, mogao imati zapreminu i do 6 milijardi kubnih metara vode.
Međutim, uz ove podatke idu i ozbiljne zabrinutosti. Procjenjuje se da bi projekat mogao uticati na oko 100 km² zemljišta, uključujući i produktivne poljoprivredne površine. Jedna od analiza navodi čak 15.138 hektara (odnosno 151,38 km²) potencijalno poplavljenog područja.
Nevladine organizacije, uključujući i Helsinški odbor Albanije, upozoravaju da bi realizacija projekta ugrozila živote preko 15.000 stanovnika u više od 40 sela, kao i da bi mogla nanijeti nepovratnu štetu prirodi, kulturnoj baštini i ekonomskim aktivnostima u regionu. Zbog toga je Ustavnom sudu podnijeta i zvanična žalba.
Zakon predviđa da se projekat odvija u dvije faze. Prva, koja je trenutno u toku, podrazumijeva izradu sveobuhvatnih studija i analiza, dok bi druga faza, eventualna gradnja, zavisila od rezultata tih istraživanja. Ako se dođe do faze odobravanja izgradnje, odluka će morati biti verifikovana u albanskom parlamentu.
Vlasti naglašavaju da bi HE Skavica u značajnoj mjeri doprinijela ukupnoj proizvodnji hidroenergije u Albaniji, koja trenutno pokriva više od 70% energetskih potreba zemlje.
J.M.
Izvor: Energetika-net
Naslovna fotografija: Free-pik
