Otpad u Crnoj Gori je jedan od velikih problema sa kojim se nadležni bore godinama. Prema Izvještaju o sprovođenju Državnog plana upravljanaja otadom u prošloj godini na sanitarnim deponijama u Podgorici i Baru je odloženo 140.766 tona komunalnog otpada.
Državni plan upravljanja otpadom
U skladu sa Zakonom o upravljanju otpadom, Državni plan upravljanja otpadom je osnovni dokument kojim se određuju dugoročni ciljevi upravljanja otpadom i utvrđuju uslovi za racionalno i održivo upravljanje otpadom u Crnoj Gori.
Kako nam je saopšteno iz Ministarstva ekologije, prostornog planiranja i urbanizma, Državnim planom daje se prikaz postojećeg stanja upravljanja otpadom, sa mjerama koje treba preduzeti da bi se obezbijedili najbolji uslovi za pripremu otpada za ponovnu upotrebu, recikliranje i zbrinjavanje, na način prihvatljiv za zaštitu životne sredine i zdravlje ljudi.
-Prilikom definisanja pomenutog koncepta Državnog plana itekako su uzeti u obzir principi upravljanja otpadom, a posebno primjeri hijerarhije otpada, kojima se obezbjeđuje poštovanje redosljeda prioriteta u upravljanju otpadom i to: sprječavanje, priprema za ponovnu upotrebu, recikliranje i drugi način prerade (upotreba energije) i zbrinjavanje otpada – ističu iz Ministrstva.
Kako su kazali, urađena je Studija izbora lokacije za regionalni centar za obradu otpada u opštini Nikšić (Nikšić, Šavnik, Plužine, Žabljak, Herceg Novi, Kotor, Tivat, Budva). Preko IPA projekta „Podrška pripremi projekata za sektor životne sredine i klimatskih promjena, Crna Gora“ dogovorena je izrada Studije izvodljivosti.
U skladu sa Zakonom o upravljanju otpadom svaka opština je u obavezi da donese propis – na koji način se obavlja odvojeno sakupljanje otpada i odvojeno sakupljanje radi obrade. S tim u vezi, u Crnoj Gori je 18 opština donijelo Odluku o selektivnom sakupljanju otpada.
-U skladu sa Zakonom o upravljanju otpadom imalac otpada je proizvođač otpada ili pravno/fizičko lice/preduzetnik koje posjeduje otpad. Takođe, u skladu sa pomenutim zakonom, otpadom može da upravlja privredno društvo ili preduzetnik koji je upisan u registar sakupljača, prevoznika, trgovaca ili posrednika – navode iz Ministarstva.
Regionalne deponije
U dijelu infrastrukture za oblast upravljanja otpadom izgrađene su: regionalne deponije neopasnog otpada u Podgorici i Baru; reciklažni centri u Podgorici, Herceg Novom, Kotoru i Žabljaku; postrojenje za obradu otpadnih vozila u Podgorici (1) Beranama (1) i Nikšiću (3); transfer stanica u Kotoru (1), Herceg Novom (1), Mojkovcu (1) i Petnjici; reciklažno dvorište sa sortirnicom u Plavu; reciklažna dvorišta u Podgorici (6), Herceg Novom (1), Kotoru (1) i Budvi (1), postrojenja za obradu medicinskog otpada u Beranama (1) i Podgorici (1) i postrojenje za obradu električnog i elektronskog otpada u Baru.
–U opštini Kotor otvorena je prva kompostana u Crnoj Gori za rješavanje pitanja upravljanja zelenim otpadom u opštinama Kotor, Tivat, Budva i Herceg Novi. Izgrađena je i treća sanitarna kada na deponiji „Livade“ u Podgorici. U maju 2018. godine završena je izgradnja postrojenja za tretman procjednih voda na deponiji „Livade“ u Podgorici (sredstva obezbijeđena iz kredita Evropske investicione banke) – pojašnjavaju iz Ministarstva.
Projekti u toku
Kada je u pitanju upravljanje otpadom, na teritoriji Crne Gore aktuelno je nekoliko projekata.
-U toku je izgradnja transfer stanice u opštini Andrijevica, a planirani rok realizacije ovog projekta je kraj 2022. godine. U izgradnji je reciklažno dvorište sa sortirnicom u opštini Berane, radi se na sanaciji privremenog odlagališta komunalnog otpada na lokaciji „Zakršnica“ na teritoriji opštine Mojkovac, sanira se neuređeno odlagalište „Ćafe“ u opštini Bar, formira se reciklažno dvorište sa sortirnicom i transfer stanicom u opštini Pljevlja, reciklažno dvorište u opštini Kolašin, sanira se neuređeno odlagalište „Mislov do“ u Nikšiću. U toku je izgradnja regionalnog centra upravljanja otpadom u opštini Bijelo Polje koji će opsluživati opštine na sjeveru Crne Gore (Bijelo Polje, Berane, Pljevlja, Rožaje, Plav, Andrijevica, Petnjica, Gusinje, Mojkovac, Kolašin i Žabljak). U okviru IPA 2016 Snabdevanje opremom za podršku sprovođenju i monitoringu upravljanja otpadom, u toku je postupak obezbjeđenja opreme (1247 kontejnera i 11 presa) za opštinska komunalna preduzeća u Crnoj Gori – navode iz Ministarstva.
Možura
Kada je riječ o upravljanju otpadom, „Možura“ DOO Bar, ulaže napore kako bi povjereni joj poslovi bili realizovani na što kvalitetniji i bolji način. Planom rada preduzeća, očekuje se izrada nekoliko projekata koji se odnose na poboljšanje tretmana otpada.
–U toku je izrada Studije izvodljivosti za izgradnju sistema za dobijanje električne energije iz deponijskog gasa. Smatramo da će studija opravdati očekivanja, s obzirom na količine i visok kvalitet deponijskog gasa koje iznose cca 400 m³ na sat, kao i procenat metana u vrijednostima od 45 do 50 %. Nakon završetka studije koju očekujemo u toku aprila mjeseca, bićemo u prilici da otpočnemo sa realizacijom izgradnje postrojenja. Uspješnom realizacijom ovog projekta, vršili bi proizvodnju električne energije iz otpada, najmanje 20 godina nakon zatvaranja deponije – dodaju iz Ministarstva.
Oni pojašnjavaju da je zauzetost kapaciteta deponije gotovo 70%, te i da je životni vijek rada deponije „Možura“ ograničen na narednih 4 -5 godina, te je otpočeto sa aktivnostima na proširenju kapaciteta deponije.
-Postoji nekoliko potencijalnih mogućnosti za proširenje. Trenutno smo u fazi razmatranja najbolje i najekonomičnije mogućnosti. Za realizaciju ovog projekta neophodna je izmjena Urbanističkog projekta Možura, povodom čega smo se obratili nadležnom ministarstvu. Na temu realizacije kapaciteta vođeni su razgovori sa WBIF, PPF-om i Evropskom bankom, od kojih očekujemo pomoć pri izradi projektne dokumentacije i finansiranje uz grant za samu realizaciju projekta. Nadležna tijela preduzeća, Skupština društva, kao i Odbor direktora društva dali su saglasnost kako bi ovaj projekat bio realizovan u narednom periodu. Ukupna potrebna finansijska sredstva predviđena Studijom izvodljivosti za ovaj projekat su cca 700.000 €, koje Društvo u ovom trenutku nije u mogućnosti da odvoji za realizaciju. Shodno tome, ulažu se napori kako bi se finansijska sredstva za izgradnju ovog postrojenja obezbijedila iz domaćih i međunarodnih fondova – ističu iz Ministarstva.
Postrojenje za tretman otpadnih voda
Izgradnja postrojenja za tretman otpadnih voda je još jedan od projekata na kom se radilo u proteklim godinama, ali koji još uvijek nije realizovan.
–Trenutno se pitanje otpadnih voda reguliše sistemom recirkulacije, čime se zadovoljavaju ekološke norme, s obzirom da nema ispuštanja u okruženje. Za postrojenje za tretman otpadnih voda na deponiji Možura urađena je studija izvodljivosti i izbor najbolje tehnologije za prečišćavanje procjednih voda sa idejnim rješenjem izabrane tehnologije. Na osnovu sprovedenih detaljnih, višekriterijumskih analiza i uporednih ocjena, predloženo je usvajanje postupka reverzne osmoze (RO) kao najbolje tehnologije za prečišćavanje procjednih voda na ovoj deponiji. Nabavkom mašine – drobilice, u prilici smo da kvaliteno regulišemo pitanje kabastog otpada i otpadnih guma. Kako bismo bili u mogućnosti da radimo ovaj dio posla, neophodne su nam dozvole i saglasnosti Agencije za zaštitu životne sredine. Procedura oko dobijanja saglasnosti dopune integrisane dozvole su u toku i očekujemo da ih dobijemo u narednom periodu. Preradom kabastog i zelenog otpada dobili bi kompost koji bi koristili kao prekrivni materijal, dok bi preradom otpadnih guma odvajali usitnjenu gumu koju bi plasirali na tržište kao poluproizvod za dalju obradu, a žicu iz gume tretirali kao sekundarnu sirovinu – ističu iz Ministarstva.
M.L. – M.M.
