Proces nestanka Biogradskog jezera prirodan je proces, ali i klimatske promjene utiču na ubrzavanje ovog procesa. Intenzivni sušni periodi dovode do hidroloških minumuma što direktno utiče na vodostaj u jezeru, dok sa druge strane velike olujne padavine utiču na povećanje erozije u slivu i povećan protok sedimenata koji doprinose ubrzanijem zatrpvanju jezerskog basena, saopštila je za Ecoportal savjetnica u Ministarstvu turizma, ekologije, održivog razvoja i razvoja svjevara, Dina Skarep.
-Klimatske promjene su univerzalni problem koji se odnosi na čitav svijet. Crna Gora kroz strateška dokumenta i kreiranje politika iz oblasti zaštite životne sredine, u skladu sa međunarodnim obavezama aktivno radi na smanjenju efekata klimatskih promjena. Pored multisektorskih mjera za mitigaciju klimatskih promjena, aktivno se radi i na adaptaciji na klimatske promjene. Projekat Rehabilitacija Biogradskog jezera prepoznaje efekte klimatskih promjena i u skladu sa tim buduće rješenje eventualne sanacije vidi kao mjeru adaptacije na klimatske promjene – pojašnjava naša sagovornica.
Kako je kazala, vodostaj Biogradskog jezera varira u zavisnosti od priliva vode, odnosno hidrološkog ciklusa.
-Tokom proljeća vodostaj jezera je veoma visok jer je priliv vode od atmosferskih padavina povećan, dok se opadanje nivoa vode u jezeru beleži u hidrološkom minimumu – navodi Skarep.
Tokom prve faze projekta Rehabilitacije Biogradskog jezera definisani su glavni problem koje treba rješavati u cilju upravljanja prirodnim procesom nestanka jezera, a to su problem zasipanja jezera erodovanim materijalom koji donose Biogradska rijeka i Lalev potok, problem poniranja jezerskih voda kroz serije ponora koji se nalaze po dnu jezera i problem progresivne erozije u kanjonu Jezerštice.
-U budućnosti, svaki od navedenih problema može dovesti do kompletne devastacije ovog bisera prirode, i njegovog trajnog gubitka, te rješenje mora biti sveobuhvatno. Rješavanje jednog od njih, samo po sebi, nije dovoljno da bi se sačuvalo jezero. Nakon završetka druge faze projekta u kojoj su izvedeni istražni radovi čiji rezultati su neophodni za stvaranje podloga za buduće projektovanje održivog tehničkog rješenja za sanaciju procesa na Biogradskom jezeru biće neophodno sprovesti postupak izbora idejnog rješenja sanacije. Kako se radi o aktivnostima i radovima koji treba da se odvijaju u ekološki najsenzitivnijem i najranjivijem području, to se, kako kod izrade Idejnog rješenja integralne sanacije Biogradskog jezera, tako i kod izrade Glavnog projekta sanacije i izvođenju radova po istom, moraju primijeniti krajnje kreativna i pragmatična inženjerska rješenja, koja su u beskompromisnom skladu sa prirodnim ambijentom Biogradske gore i koja ni na kakav način neće ugroziti postojeći sklad – objašnjava Skarep.
Prema njenim riječima, problem erozije u kanjonu Jezerštice, poniranje i gubljenje iz jezera, kao i zasipanje jezera sedimentima riječnog nanosa, prepoznati su još prije više od pola vijeka, i uvijek su dovođeni u vezu sa mogućnošću trajnog nestajanja Biogradskoj jezera.
-U tom cilju, Ministarstvo turizma, ekologije, održivog razvoja i razvoja sjevera kroz tekući IPA projekat Podrška u pripremi projekata u sektoru životna sredina i klimatske akcije sprovodi projekat Rehabilitacija Biogradskog jezera. Projekat Rehabilitacija Biogradskog jezera je već godinama jedan od prioriteta u sektoru zaštite životne sredine pa je bilo prepoznato i kao jedan od prioriteta na Jedinstvenoj listi infrastrukturnih projekata. Međutim, iako je problem erozije prepoznat još prije više od pola vijeka i urađen je niz studija i analiza od strane raznih domaćih institucija, nije napravljena sveobuhvatna analiza koja će sagledati sve aspekte i dati predlog daljih koraka – dodaje ona.
Cilj projekta Rehabilitacija Biogradskog jezera, kako ističe, u prvoj fazi je bio da prikupi i analizira sve postojeće podatke, izvrši analizu stanja i predloži istražne radove koje je potrebno izvesti kako bi se sagledali procesi koja su aktuelni na Biogradskom jezeru.
-Tokom druge faze projekta koja još uvijek traje izvedeni su detaljni istražni radovi (hidrološki – instalirano je pet hidroloških stanica u slivu Biogradskog jezera), hidrogeološki, geološki, geofizički i geodetski radovi) koji predstavljaju neophodnu podlogu za buduće projektovanje održivog rješenja koje bi pomoglo u usporavljanju porocesa nestajanja Biogradskog jezera. Kako bi se u budućnosti izabralo adekvatno tehničko rješenje koje uzima u obzir sve prirodne karakteristike područja Biogradskog jezera, neophodno je imati kvalitetne, relevantne i naučno zasnovane podatke – pojašnjava Skarep.
Mogućnost trajnog gubitka Biogradskog jezera je, kako kaže, posledica prirodnih, evolutivnih promjena reljefa, prouzrokovanih erozionim procesima.
-Posebno ističemo činjenicu da su lednička jezera u Crnoj Gori u završnoj fazi ciklusa postojanja, odnosno prirodno ulaze u fazu ,,zatvaranja” jezerskih basena koja na kraju rezultuje njihovim nestankom. Imajući u vidu da se radi o prirodnom procesu, postavlja se i pitanje koliko i na koji način treba uticati na ovaj proces. Buduća sanaciona rješenja, moraju biti usmjerena na promjenu prirodnih procesa koji vladaju u Biogradskoj Gori, a pri tome moraju biti i u punoj harmoniji i skladu sa prirodom, kako ne bi došlo do devastacije zaštićenog područja. Ministarstvo turizma, ekologije, održivog razvoja i razvoja sjevera će u septembru organizovati javnu prezentaciju završnog izvještaja o izvedenim istraživanjima koji su rezultat projekta Rehabilitacija Biogradskog jezera – zaključuje Skarep.
Prir. Milena Vuković
Izvor naslovne fotogarfije: Guliver.me
