Katastrofalne bujice u Španiji u kojima je život izgubilo najmanje 72 ljudi izazvane su poremećenim meteorološkim sistemom u kojem se susreću hladan i topao vazduh i stvaraju kišne oblake, što je obrazac za koji se vjeruje da je sve češći zbog klimatskih promjena, piše Rojters.
Ovaj fenomen je lokalno poznat kao DANA, što je španski akronim za izolovanu oluju na velikim visinama, i za razliku od običnih oluja ili udara vjetra može se formirati nezavisno od polarnih ili suptropskih mlaznih strujanja.
Kada hladan vazduh duva iznad toplih mediteranskih voda, to uzrokuje da se topliji vazduh brzo podigne i formira guste, vodom opterećene oblake koji mogu ostati nad istim područjem mnogo sati, povećavajući njihov potencijal. Događaj ponekad izaziva velike oluje sa gradom i tornada kao što smo vidjeli ove nedelje, kažu meteorolozi.
Istočna i južna Španija su posebno podložne ovom fenomenu zbog svog položaja između Atlantskog okeana i Sredozemnog mora. Tople, vlažne vazdušne mase i hladni frontovi susreću se u regionu gdje planine pogoduju formiranju olujnih oblaka i padavina.
Ovonedeljna DANA bila je jedna od tri najintenzivnije takve oluje u prošlom veku u regionu Valensije, rekao je Ruben del Kampo, portparol nacionalne meteorološke agencije Aemet.
-Prognoze su bile u skladu sa onim što se dogodilo. Ali u oblasti između Utiela i Čive, u provinciji Valensija, padavine su premašile 300 litara po metru kvadratnom . U toj oblasti su se formirali olujni sistemi i kontinuirano obnavljali“ – objasnio je on.
Dok stručnjaci kažu da će biti potrebno vrijeme da se analiziraju svi podaci kako bi se utvrdilo da li je ova konkretna DANA izazvana klimatskim promjenama, većina se slaže da povećanje temperature na Mediteranu i topliji i vlažniji atmosferski uslovi doprinose češćem pojavljivanju ekstremnih epizoda.
-U budućnosti ćemo vidjeti još ovih bujičnih poplava. Ovo ima otiske klimatskih promena, ove užasno jake padavine i ove razorne poplave – rekla je Hana Klok, profesorka hidrologije na Univerzitetu Riding.
Ona je rekla da čak i rana upozorenja na jaku kišu zasnovana na pouzdanim prognozama ne čine mnogo da spriječe smrtne slučajeve, a potrebno je da ljudi shvate pravu opasnost.
,,Samo reći ljudima da će padati dosta kiše nije dovoljno dobro… Mogli smo da vidimo da se ljudi izlažu riziku vozeći se u poplavnim vodama, a vode je bilo toliko da je preplavila ova mesta.“
Prije nego što je termin DANA skovan početkom 2000-ih, sve jake padavine u jesen, karakteristične za mediteransku klimu, nosile su popularni naziv „gota fria“ (hladna kap) u Španiji i djelovima Francuske.
Termin se još uvek široko koristi kolokvijalno. Njegovo porijeklo datira iz 1886. godine kada su njemački naučnici predstavili ideju „kaltlufttropfen“, ili “hladna dostava padobranom“, da opiše poremećaj na velikoj nadmorskoj visini, ali bez vidljivog odraza na površini.
Aemet kaže da je koncept “hladne dostave padobranom“ zastareo i definiše DANA kao zatvorenu oluju na velikim visinama koja je postala izolovana i odvojena od pridruženog mlaznog toka. Aemet kaže da DANA-ovi ponekad postanu stacionarni ili se čak pomjeraju unazad, od istoka ka zapadu.
Izvor: rojter, danas.rs
Izvor naslovne fotografije: bilten.rs
