Protekle srijede (28.12.) u prostorijama Inovaciono preduzetničkog centra Tehnopolis održana je radionica: Upotreba poljoprivrednog otpada za proizvodnju održivog građevinskog materijala visoke energetske efikasnosti, u okviru AWeS0Me projekta, koji IPC Tehnopolis realizuje u saradnji sa CONFIMIALBANIA, Fakultetom za politehniku, Univerziteta u Bariju, Italija i Opštinom Molise, Italija, kroz program Interreg IPA program prekogranične saradnje Italija – Albanija – Crna Gora.
Glavni cilj AWeS0Me projekta predstavlja povećanje primjene energetski efikasnih materijala u građevinskoj industriji koji vode porijeklo od obrađenog otpada poljoprivredne industrije.
Nakon kratke prezentacije projekta, prisutnima se obratila dr Nataša Kopitović Vuković, saradnica u nastavi na Građevinskom fakultetu u Podgorici, predstavljajući detaljno zakonsku regulativu koja se odnosi na sistem energetske efikasnosti u Crnoj Gori. Na početku prezentacije gđa Kopitović Vuković se osvrnula na sam pojam održive gradnje, zašto predstavlja inovaciju u infrastrukturi, kao i zbog čega ima pozitivan uticaj na okolinu i prirodne resurse. U nastavku, učesnici su se upoznali sa zakonskim mjerama koje se odnose na sistem energetske efikasnosti u Crnoj Gori, sa posebnim osvrtom na direktive koje regulišu istovjetno područje u zemljama članicama Evropske unije.
Govoreći o NZEB zgradama – zgrade energetski blizu nule, gđa Kopitović Vuković objasnila da one predstavljaju objekte sa vrlo povoljnim energetskim karakteristikama, visoke efikasnosti, koje su određene u skladu sa Direktivom. Neznatna zahtijevana količina energije, koja je blizu nule, treba u najvećoj mjeri da bude pokrivena iz obnovljivih izvora, uključujući energiju proizvedenu na licu mjesta ili u neposrednoj okolini.
U nastavku prezentacije, učesnici su se detaljnije upoznali sa glavnim karakteristikama energetskog sektora u Crnoj Gori kao i zakonskim regulativama koje se odnose na ovu oblast. Od glavnih karakteristika energetskog sektora u Crnoj Gori izdvajaju se široka rasprostranjenost i nedovoljna iskorišćenost alternativnih izvora energije, visok energetski intenzitet, tj. velika potrošnja energije i visok energetski intenzitet. Iz navedenog se izvodi zaključak da je postojeći sistem, usljed nekontrolisane potrošnje energije u Crnoj Gori, neodrživ. Rješavanje ovog problema podrazumijeva sistemski pristup, koji podrazumijeva tri ključna aspekta:
- Uspostavljanje adekvatnog pravnog okvira
- Podizanje nivoa svijesti o energetskoj efikasnosti
- Realizacija principa energetske efikasnosti
Rezimirajući prezentaciju, gđa Kopitović Vuković je navela da naša zemlja ima usvojen Plan energetske politike do 2030. godine kao glavni strateški dokument u oblasti energetike kojim se utvrđuju tri glavna prioriteta i dvadeset ključnih strateških ciljeva. Međutim da bi se Plan u potpunosti mogao realizovati, potrebno je savladati izazove u implementaciji postojećih propisa EE u zgradarstvu, nepostojanju sveobuhvatne zakonske regulative koja bi pružila osnovu za obezbjeđivanje energetske efikasnosti, kao i donošenju propisa na lokalnom nivou koji bi obavezali investitore i one koji se bave građenjem da primjenjuju energetski efikasne tehnologije.
Drugi dio radionice bio je posvećen upotrebi poljoprivrednog otpada za proizvodnju održivog građevinskog materijala visoke energetske efikasnosti, o čemu je govorio prof. dr Radomir Zejak, profesor na Građevinskom fakultetu u Podgorici. Primjena poljoprivrednog otpada datira još od praistorijskog doba a danas se u građevinskoj industriji koristi u:
– „zelenom“ betonu kao zamjena za:
- Vezivni materijal: pepeo od piljevine, pepeo od rižine ljuske
- Armaturu (ojačanje): bambus, konoplja
- Agregat (pijesak i šljunak): otpad od pšenične slame, opiljci od drveta, vrba, artičoka, klipovi kukuruza, ljuske kokosa i pistaćija kao lagani agregati. Za postizanje boljeg rezultata preporučuje se kombinacija finog i krupnog agro otpada.
– za izradu izolacije
– za dobijanje bio-opeka
– kao komponente za izradu betonskih krovova i crijepa.
Tokom prezentacije gdin Zejak je predstavio i prednosti primjene poljoprivrednog otpada, kao i postupke koji se odnose na njegovu zaštitu. Prednosti primjene poljoprivrednog otpada se vezuju za: nisku cijenu, dostupnost i ekološki prihvatljivu prirodu, kao i visok sadržaj ugljenika što poboljšava izdržljivost i fleksibilnost. Govoreći o nedostacima to pitanje se odnosi prije svega na trajnost uzoraka agro-otpada (otpornost na vatru, ciklusi smrzavanja/odmrzavanja).
Kada se radi o upotrebi agro otpada u Crnoj Gori, statistički podaci ukazuju da iznos ukupno generisanog otpada za 2019. godinu preko 1200 tona, u okviru kojeg najmanji dio zauzima otpad u poljoprivredi, šumarstvu i ribarstvu (oko 10 tona), zatim slijede otpad u izgradnji koji iznosi oko 150 tona, otpad za domaćinstva od oko 300 tona, otpad koji se odnosi na proizvodnju u drugim industrijama blizu 800 tona itd. U svojoj prezentaciji gdin Zejak je iznio predloge upotrebe poljoprivrednog otpada u Crnoj Gori za proizvode u građevinasrtvu i to za: glinene proizvode, kompozitne materijale – malter i beton, fiber brikete, zamjenu dijela krupnog agregata sa otpadom od školjki (mušlje, dagnje, kamenice i sl.) u kompozite tipa maltera i betona sa neorganskim vezivima i višeslojne (lamilarni) pakete. Kao što je naznačeno upotreba agro–otpada u Crnoj Gori, je moguća prvenstveno za izradu kompozita, odnosno njihovih varijacija, pa je neophodno fokusirati se na ove materijale. Ideja kombinovanja agro – otpada sa postojećim industrijskim otpadima u Crnoj Gori, makar kao djelimična zamjena nekih komponenti, predstavlja izazov i važno polje za istraživanje.
U završnom dijelu prezentacije, prisutnima su takođe prezentovani primjeri dobre prakse u upotrebi poljoprivrednog otpada za proizvodnju održivog građevinskog materijala visoke energetske efikasnosti. Prije svega to se odnosi na korišćenje agro otpadnih materijala u termoizolacionim materijalima od kojih prednjače: konoplja, slama, masline, kokos, drvo i lan. Upoređujući svojstva agro materijala sa tradicionalnim materijalima gdin Zejak ističe da kada je riječ o otporu pri propuštanju toplote zid od betona bi imao toplotnu provodljivost veću za više od 4 puta, dok zid istih dimenzija od standardne pune opeke bi imao toplotnu provodljivost skoro 3 puta veću.
Prir. N.B.
