Ljudi oduvijek rade na uređenju vodotoka kako bi koristili vodne resurse, zaštitili se od poplava ili obezbijedili kretanje duž ili preko riječnog toka. Zaštita od poplava i uređenje vodotoka su vremenom postajali sve kompleksniji i složeniji poduhvati, jer su se, s jedne strane, postavljali sve oštriji kriterijumi za zaštitu većeg broja ljudi i vrijednijih materijalnih dobara na ugroženim područjima, dok su se, sa druge strane, postavljali sve raznovrsniji uslovi i kriterijumi za korišćenje, ali i za zaštitu voda i samih vodotoka.
Regulacija i upravljanje vodnim resursima je složen i težak zadatak, koji obuhvata skup mjera i aktivnosti usmjerenih na održanje i unaprjeđenje vodnog režima, obezbjeđivanje potrebnih količina voda, zaštitu voda od zagađivanja i zaštitu od štetnog dejstva.
Redakcija Ecoportala je Ministarstvu poljoprivrede, šumarstva i vodoprivrede uputila određena pitanja na ovu temu kako bi se informisali da li i na koji način Crna Gora vodi računa o regulaciji voda.
U cilju unaprjeđenja stanja u oblasti voda u narednom periodu neophodno je donošenje planova upravljanja vodama riječnog sliva za oba vodna područja (za Jadranski i za Crnomorski sliv), donošenje planova upravljanja rizicima od poplava za oba vodna područja, uspostavljanje vodnog informacionog sistema i jačanje saradnje između svih subjekata nadležnih za upravljanje vodama, saopšteno je Ecoportalu iz Ministarstva poljoprivrede, šumarstva i vodoprivrede.
Zakon o vodama
Zakonom o vodama definisano je da se zaštita od štetnog dejstva voda organizuje i sprovodi u skladu sa Opštim i Operativnim planovima zaštite od štetnog dejstva voda koji se donose za vode od značaja za Crnu Goru, kao i za vode od lokalnog značaja.
-Okvir za dugoročno planiranje i upravljanje rizikom od poplava, na način kako je to predviđeno EU Direktivom o upravljanju rizicima od poplava, transponovan je u Zakon o vodama kojim je propisana: izrada preliminarne procjene rizika od poplava, određivanje područja značajno ugroženih od poplava, izrada mapa opasnosti i mapa rizika od poplava, te izrada planova upravljanja rizicima od poplava – navodi se u odgovorima dostavljenim Ecoportalu.
Kako je saopšteno, implementacija Direktive o procjeni i upravljanju rizicima od poplava realizuje se kroz IPA II – IPA 2016 (IPA 2014 – 2020) projekat pod nazivom ,,Podrška implementaciji i monitoringu upravljanja vodama u Crnoj Gori” u okviru kojeg su izrađeni dokumenti – Inventar postojeće infrastrukture za zaštitu od poplava i Preliminarna procjena rizika od poplava za oba vodna područja rječnog sliva u Crnoj Gori i pokrenute su aktivnosti za izradu mapa opasnosti i rizika od poplava.
Iz Ministarstva su nam saopštili da su mjere za zaštitu od štetnog dejstva voda definisane kroz više dokumenata.
-Opštim i Operativnim planovima zaštite definisane su mjere i radovi koji se preduzimaju preventivno (redovna zaštita od štetnog dejstva voda) u periodu nailaska velikih voda (vanredna zaštita od štetnog dejstva voda). Strategija upravljanja vodama u oblasti zaštite od voda definisala je kao strateški cilj smanjenje rizika od štetnog dejstva voda, te u okviru ovog cilja operativne ciljeve i mjere za njegovo dostizanje. Takođe, budući planovi upravljanja rizicima od poplava sadržaće kratak pregled mjera i određivanje njihovih prioriteta, sa ciljem ostvarivanja odgovarajućih ciljeva upravljanja rizicima od poplava – saopštili su iz Ministarstva.
Strategija upravljanja vodama
Strategija upravljanja vodama je planski dokument kojim se utvrđuju dugoročni pravci upravljanja vodama. U dokumentu je, pored prikaza društveno-ekonomskog okvira i prirodnih karakteristika, obrađeno postojeće stanje vodnih resursa i način njihovog korišćenja i zaštite. Potom su definisani ciljevi i strateške odrednice sprovođenja upravljanja vodama u Crnoj Gori, kao i strateški i operativni ciljevi neophodni za sprovođenje reformi i razvoj sektora voda.
-Do kraja godine donijeće se Planovi upravljanja vodama riječnog sliva za oba vodna područja u Crnoj Gori, kojima se određuju elementi upravljanja vodama riječnog sliva – saopštili su iz Ministarstva.
Kako je pojašnjeno, Strategija upravljanja vodama u oblasti zaštite kvaliteta voda definisala je kao strateški cilj postizanje i održavanje dobrog statusa i dobrog ekološkog potencijala vodnih tijela površinskih i podzemnih voda u cilju zaštite zdravlja ljudi, očuvanja akvatične flore i faune i zadovoljavanja potreba korisnika voda.
Planovi upravljanja vodama
-Sastavni dio pomenutih Planova upravljanja vodama su Programi mjera kojima su definisane osnovne mjere koje će se sprovoditi radi ostvarivanja ciljeva definisanih Planom upravljanja vodama. Prioritetni projekti na nivou Crne Gore čija bi implementacija imala izuzetno značajan pozitivan efekat u pogledu zaštite od poplava definisani su Strategijom upravljanja vodama. Procijenjeno je da je za realizaciju ovih prioritetnih radova i mjera potrebno u narednom periodu od 20 godina obezbijediti oko 120 miliona eura. Ova sredstva mnogostruko prevazilaze finansijske mogućnosti Uprave za vode i izdvajanja države za ove namjene. Iz tog razloga pokrenuti brojni projekti sa međunarodnim partnerima (WB, GEF, GIZ, UNDP) -navode iz Ministarstva.
U Strategiji upravljanja vodama, izdatoj od strane Ministarstva poljoprivrede, šumarstva i vodoprivrede, navedeno je da su projekti čija bi implementacija imala izuzetno značajan pozitivan efekat u pogledu zaštite od polava sljedeći:
- Regulacija rijeke Ćehotine na dionici Ševari-Židovići, Opština Pljevlja (5,4 km);
- Regulacija rijeke Grnčar kroz Gusinje i izgradnja nasipa (1,3km), Opština Gusinje;
- Regulacija rijeke Lim na dionici Zaton, Opština Bijelo Polje (6km);
- Rehabilitacija nasipa na rijeci Bojani, Opština Ulcinj (12km);
- Regulacija Kutske rijeke na dionici Krkori-Kamena luka, Opština Andrijevica (3km);
- Regulacija rijeke Gračanica na dionici Halda-ušče Gračanice u kanal, Opština Nikšić (9km);
- Regulacija rijeke Zete na dionici Brezovik-Slivlje, Opština Nikšić (9km);
- Regulacija rijeke Tare na teritoriji opštine Mojkovac (dionice: Podbišće 2,7km, Gojakovići 3,2 km i Polja 4 km);
- Regulacija rijeke Zete na teritoriji opštine Danilovgrad uzvodno od Spuža u dužini od 25 km,
- Regulacija rijeke Sušice na dionici Oraška jama- ušće u Zetu, opština Danilovgrad (5km),
- Izgradnja nasipa za odbranu od poplava na Skadarskom jezeru,
- Regulacija rijeka od lokalnog značaja.
Kroz GEF-SCCF Projekat „Upravljanje slivom rijeke Drine na zapadnom Balkanu“ urađeni i revidovani Glavni projekti uređenja korita i objekata za odbranu od poplava za odabrane dionice vodotoka Lima i Grnčara u opštinama Gusinje, Plav, Berane i Bijelo Polje.
-Sredstva za izvođenje infrastrukturnih radova prema ovim Glavnim projektima obezbijeđena su kroz projekat „Integrisani razvojni program koridora rijeka Save i Drine”.
Kroz projekat Adaptacionog fonda i UNDP-a „Klimatski otporno, integralno upravljanje rizicima od poplava u prekograničnom slivu rijeke Drim na Zapadnom Balkanu“ u su toku aktivnosti na izradi glavnog projekta regulacije rijeke Bojane i uređenja korita rijeke Gračanice na kritičnim dionicama uz mostove – pojasnili su iz Minisarstva.
Oni su dodali i da su sredstva koja se trenutno opredijeljuju Upravi za vode i izdvajaju za uređenje vodotoka i zaštitu od štetnog dejstva voda kroz Program korišćenja sredstava za poslove upravljanja vodama nedovoljna, te da se najčešće usmjeravaju samo na hitne interventne mjere.
-U okviru spomenutog IPA II projekta urađen je Inventar infrastrukture za zaštitu od poplava. Kroz ovaj dokument urađena je analiza i popis svih postojećih objekata za zaštitu od poplava, što će biti osnova za izradu Katastra vodnih objekata i sistema. Nakon toga bi se definisale mjere i radovi potrebni za održavanje tih objekata – zaključuju iz Ministarstva.
M.L.
