Inicijativa za regione uglja u tranziciji na Zapadnom Balkanu i u Ukrajini, koju predvodi Evropska komisija sa međunarodnim partnerima, pozvala je sve zainteresovane na godišnji sastanak koji će se održati online 23. i 24. juna.
Kako su saopštili, događaj se organizuje u cilju pružanja podrške otvorenom dijalogu svih društvenih aktera, zainteresovanih za pravednu energetsku tranziciju koja uključuje prestanak korištenja uglja i prelazak na održive izvore energije u Bosni i Hercegovini, Srbiji, Crnoj Gori, Sjevernoj Makedoniji, na Kosovu i u Ukrajini.
Svrha inicijative je da se kroz zajednički dijalog razmotre putevi pravedne tranzicije regiona zavisnih od uglja, sa Balkana i iz Ukrajine, do ostvarenja Evropskog zelenog plana (EU Green Deal). Ustanovljena je u kontekstu posvećenosti EU rješavanju klimatskih promjena i postizanju ciljeva Pariškog sporazuma, sa namjerom da do 2050. postane prva ugljen-neutralna ekonomija. Inicijativa će uključivati međusobnu razmjenu sa susjednim zemljama i prateće mjere koje će voditi ka poštenoj i pravednoj tranziciji regiona koji zavise od uglja na zapadnom Balkanu i u Ukrajini.
Inicijativu predvodi Evropska komisija u saradnji sa šest međunarodnih partnera: Svjetska banka, Sekretarijat Energetske zajednice, Evropska banka za obnovu i razvoj (EBRD), Evropska investiciona banka (EIB), poljski Nacionalni fond za zaštitu životne sredine i upravljanje vodama (NFOSiGW), i Evropski koledž iz grada Natolin. Svrha je da se ojača dijalog između regiona i svih interesnih strana, kroz razmjenu znanja, jačanje kapaciteta i razmjenu između EU i regiona koji zavise od uglja na Zapadnom Balkanu i u Ukrajini.
Inicijativa će regionima zavisnim od uglja pružiti podršku realizaciji pravedne tranzicije na održive izvore energije. Zemlje u fokusu su Bosna i Hercegovina, Srbija, Crna Gora, Sjeverna Makedonija, Kosovo i Ukrajina. Inicijalnim sagledavanjem situacije identifikovano je 17 regiona sa značajnim rudarskim i aktivnostima proizvodnje energije iz uglja, koji su pozvani da učestvuju u ovoj inicijativi. Ostali regioni sa značajnim rudarskim i aktivnostima proizvodnje energije iz uglja takođe su dobrodošli u pridruživanju inicijativi.
Podrška kroz pet mjera
Inicijativa će pružati podršku kroz pet mjera. Prva je otvorena platforma kroz koju će se organizovati aktivnosti i događaji sa ciljem jačanja dijaloga interesnih strana (stakeholder-a) iz svih regiona. Svi zainteresovani su pozvani da uzmu učešće u ovom dijalogu.
Druga je realizacija programa razmjene između regiona, na temu uglja. EU će kroz inicijativu izgraditi veze i podijeliti iskustva, znanje i najbolje prakse o pitanjima tranzicije sa regionima sa Zapadnog Balkana i iz Ukrajine. Kroz programe razmjene biće upoznati sa iskustvima članica EU stečenim kroz Inicijativu za regione uglja u tranziciji, koja je uspostavljena 2017. godine.
Treća uključuje jačanje relevantnih kapaciteta svih interesnih strana (stakeholder-a) kroz Edukativnu akademiju regiona uglja koja će ponuditi ciljane obuke na teme upravljanja, uključivanja zajednice, ekološke rekultivacije i promjene namjene zemljišta i imovine.
Kroz četvrtu, nadležnim iz javnog sektora iz odabranih pilot regiona, biće obezbjeđena ekspertska tehnička pomoć u izradi mape puta tranzicije.
I na kraju, inicijativa će pomoći regionima zavisnim od uglja u pristupanju finansijama potrebnim za realizaciju projekata i programa tranzicije, dostupnim kroz različite izvore preko Evropske komisije, Svjetske banke, Evropske banke za obnovu i razvoj i Evropske investicione banke.
