Revoluciju uvijek prati restrukturalizacija postojećeg sistema. Progres i kreacija postanu fokus novog. Svaka nadolazeća epoha u svojoj pokretačkoj suštini, kao iskru, sadrži manifest tj. osnovna načela stvaranja neke nove ideje, njene postulate i odjeke na realnost.
„Atinska povelja“ je kao odgovor na kompleksne i revolucionarne društvene promjene datog trenutka (tridesetih godina XX vijeka) postavila temelje ideje novog modela grada koji bi kanalisao čovjeka ka njenoj utopijskoj viziji života formulisanog kroz pet osnovnih funkcija: stanovanje, rad, rekreacija, saobraćaj koje povezuje i istorijsko nasleđe. Preispitivanja i istraživanja u svakom segmentu ljudskog stvaralaštva, kao i njihova dalja realizacija, kreirala su svijet u kom danas živimo. Industrijske, tehničke i tehnološke ekspanzije direktno su uticale na stvaranje i evoluciju današnjih antropogenih sredina.
Međutim, kako je podjela na čovjekovu i prirodnu sredinu fiktivna tj. da živimo u međusobnoj korelaciji sa sredinom u okviru koje stvaramo, i da naše djelovanje vrši značajan uticaj, ono što je namijenjeno kao utopija za nas, postaje nepovoljno za nju. A s obzirom da je naš odnos simbiotski i isprepletan, ta sredina neminovno postaje nepovoljna i za nas.
Svjesni smo negativnog uticaja koji naš „idealni“ moderni svijet ima na planetu Zemlju. Klimatski sat nas svojim otkucavanjem konstantno podsjeća da postoji mogućnost da ćemo stići do tačke bez povratka, devastirajućih globalnih klimatskih posljedica na koje nećemo moći uticati. Ta godina je trenutno 2029.
Manifest zelene i energetski efikasne arhitekture teče korijenjem stvaralaštva, od momenta kada je čovjek počeo da gradi svoja staništa (zemunice i sojenice), granajući se i razvijajući putevima ljudskih dostignuća. Popularizacijom slobode misli i preispitivanja društvenog sistema u okviru Hipi pokreta sa sobom i nosi misao o off grid životu, i dovodi do kreiranja prvih earthshipova Majkla Rejnoldsa. Arhitekte iz različitih krajeva svijeta kroz svoju projektantsku filozofiju i praksu u poslednjih 50-tak godina na različite i unikatne načine kreiraju antropogenu sredinu u sadejstvu sa prirodnom, otklanjajući fiktivne barijere. Kroz njihov rad se provlači jedna ideja vodilja, a to je da je čovjekovov trenutni predominantni sistem egocentrizma koji postavlja čovjeka na vrh piramide u svojoj suštini neprirodan. Ljudski rod kao vrsta nije jedini akter, niti su ostale vrste njihova kulisa na podijumu života. Mi smo dio ecocentricnog sistema, koji je cirkularan; koji poput samog života – kruži „Eppur si Muove!“.
Kao neizostavni segment „zelenog“ kreiranja realnosti javlja se holistički pristup pri promišljanju i izvođenju projekata. Takav pristup podrazumijeva uzimanje šireg konteksta u obzir, smatrajući da su različiti fragmenti međusobno povezani i objašnjivi samo u relaciji sa cjelinom. Takvi projekti su bezvremeni, dio su protoka Univerzuma. Frenk Lojd Rajt ih naziva “onima zbog kojih zastaje dah”, a Kristofer Aleksander piše da su “građevine koje imaju duhovnu vrednost dijagrami unutrašnjeg Univerzuma, ili slike unutrašnje duše”.
Polazeći od makro ka mikro skali, enterijer kao odraz naše, po Hundertvaseru, treće kože „više ne korespondira ni prirodi ni potrebama individue.“
Razvojem investitorskog urbanizma koji stambenu jedinicu kao nukleus ljudskog života svodi na širinu *dnevni boravak 3,30 m, *spavaća soba 2,70 m nameće se dizajn enterijera koji je sterilan, generički i bez pretjeranog identiteta, s namještajem kupljenim u standardizovanoj radnji, standardnih dimenzija, koji idealno staje u Vaš standardni prostor.
Uzimajući sve u obzir dovodi se u pitanje kakav pristup bi na adekvatan način odgovorio na sva ova pitanja, i korisniku pružio mogućnost da kreira svoj životni prostor kao refleksiju svoje autentičnosti, u granicama realnosti života u neo – liberalnom kapitalizmu zemlje u razvoju?
Kao odgovor javlja se pet elemenata koji mogu činiti manifest holističkog pristupa dizajnu enterijera. Jer, kao što je u uvodu navedeno „ Svaka nadoilazeća epoha u svojoj pokretačkoj suštini, kao iskru, sadrži manifest tj. osnovna načela stvaranja neke nove ideje, njene postulate i odjeke na realnost.“
1) Prirodno zelenilo
Uvođenjem prirodnog rastinja koje na osnovu karakteristika prostora (osvjetljenje, temperatura, vlažnost vazduha) i Vaših želja i afiniteta (kao i spremnosti da se brinete o njima), osim što dobijate vizualni ugođaj, smanjujete nivo stresa, mijenjate mikroklimu unutar prostora i kvalitet samog vazduha. Postoje liste optimalnih biljaka za dnevni ili noćni boravak. Preporuka autora je Spathiphyllum, zbog svog simboličkog a i praktičnog značaja.
2) Prirodni materijali
Od završnih obrada podova do tekstila detalja u prostoriji težiti ka prirodnim materijalima. Moderna industrijalizacija je replike prirodnih materijala kao povoljnih rješenja dovela do perfekcije u vidu oponašanja teksture i materijalizacije. Ali materijal pored toga posjeduje druge fizicke i hemijske karakteristike. Nosi u sebi identitet svog procesa nastajanja. Umjesto replike skupog materijala, možemo izbrati povoljniji i skladnim uređenjem napraviti veliku razliku u kvalitetu prostora.
3) „Statement piece“ tj. komadni namještaj
Evolucija dizajna enterijera uslovljena je evolucijom samih komada namještaja. Element koji predstavlja esenciju mobilijara, i koji je vječna enigma jeste stolica. Od broja časova provedenih na njoj, preko osjećaja udobnosti, dizajnerskog pečata i načina izrade, služi različitim arhitektama i dizajnerima kao vječna inspiracija za stvaranjem revolucionarnih modela. Naravno, postoje i drugi elementi koji su tagnirali njihove misli. Ovakav komad skulpturološki bi upotpunio prostor, i imao bezvremeni karakter, pritom ističući afinitete korisnika.
4) Boje
Boja predstavlja čulni doživljaj refleksije od čestice / objekta. Naš vidljivi spektar obuhvata boje prisutne u spektru između crvene i ljubičaste. Dokazano je da boje utiču na našu percepciju prostora. Tamnim ili svijetlim tonovima možemo suziti, skratiti, proširiti, itd. prostor. One takođe utiču na naše psihičko stanje. Tamniji tonovi poput plave ili zelene djeluju relaksirajuće dok crveni i narandžasti tjeraju na aktivnost. U uvođenju boja postoje određena pravila na osnovu kojih se postiže vizuelni sklad npr. 60-30-10,itd.
5) Lokalni proizvođači
Namještaj i dekorativni elementi lokalnih i regionalnih proizvođača osim što podspješuju domaću ekonomiju i nude mogućnost afirmacije dizajnera, predstavlja autentični komad koji povezuje ukupni dizajn sa širim kontekstom, i na neki način predstavlja kulturno nasleđe prostora na kom je nastalo. Takođe, kupovinom lokalnih artikala, anuliraju se štetne posledice koje transport artikala ima na životnu sredinu.
Autor: M.Arch Milena Vučeraković
