Za manje od četiri godine, više od 9.000 domaćinstava u regionu Zapadnog Balkana je uložilo oko 45 miliona EUR u tehnologije za uštedu energije, kao što su toplotne pumpe, novi prozori ili solarni paneli, a sve zahvaljujući regionalnom Programu finansiranja zelene ekonomije (GEFF), saopšteno je nakon konferencije iz Evropske banke za obnovu i razvoj.
Smanjene emisije CO2
Kako se navodi, ova unaprjeđenja su rezultirala smanjenjem emisije CO2 za više od 12.000 tona godišnje, što je jednako uklanjanju 7.700 automobila sa ulica.
-GEFF na Zapadnom Balkanu je uspostavila Evropska banka za obnovu i razvoj (EBRD) uz podršku donatora, a obezbjeđuje specijalizovane kreditne linije za fizička lica, uz podsticaje za investicije koje finansira Evropska unija (EU) za ulaganja u energetsku efikasnost. Program zajedno finansiraju Savezno ministarstvo finansija Republike Austrije (BMF) i bilateralni donatori u okviru Investicionog okvira za Zapadni Balkan (WBIF). Program je dio Regionalnog programa energetske efikasnosti (REEP) za Zapadni Balkan i sprovodi se u partnerstvu sa Sekretarijatom energetske zajednice. Nakon uspješnog sprovođenja programa na nivou regiona – koji je u skorijem periodu, tačnije u martu 2021. godine, proširen na Crnu Goru – kao i sve većeg interesovanja za finansiranje energetske efikasnosti, GEFF sredstva su uvećana sa 85 na 135 miliona EUR, a tokom 2022. godine planira se dalje proširenje programa. Sredstva će biti dostupna preko lokalnih finansijskih institucija i omogućiće još većem broju domaćinstava u regionu da unaprijedi svoju energetsku efikasnost – navodi se u saopštenju.
Aleksandra Vukosavljević, direktorka EBRD-a za finansijske institucije za region Zapadnog Balkana i Istočnu Evropu kazala je da su izuzetno zadovoljni što je njihova podrška omogućila velikom broju domaćinstava na Zapadnom Balkanu da investira u unaprjeđenje energetske efikasnosti svojih domova, što je dovelo do smanjenja emisija štetnih gasova, kao i troškova električne energije.
-Borba protiv zagađenja vazduha i smanjenje energetskog intenziteta su naši glavni prioriteti za region i nastavićemo sa pružanjem podrške preko GEFF-a kao jednog od naših ključnih instrumenata za stambeni sektor – dodala je Vukosavljević.
Domaćinstva koja žele da ulažu u energetsku efikasnost mogu da se prijave za namjenske kredite u lokalnim partnerskim finansijskim institucijama (U Crnoj Gori je partnerska banka CKB banka). Po uspješnom završetku investicija, domaćinstva dobijaju podsticajne grantove EU u vrijednosti do 20 procenata iznosa kredita. Dosadašnji doprinos EU ovom programu iznosi 27 miliona EUR, kao podrška domaćinstvima na Zapadnom Balkanu koja su uložila u energetski efikasne tehnologije, čime su ove investicije postale pristupačnije za građane.
Podrška sprovođenju Zelene agende
Ričard Masa, šef sektora u Investicionom okviru za Zapadni Balkan, Evropske komisije, dodao je da su spremni da podrže sprovođenje Zelene agende za Zapadni Balkan.
-U sklopu finansiranja iz IPA III programa, planira se dodjela 500 miliona EUR posebno za ovu svrhu. WBIF će podržati implementaciju Zelene agende ozelenjavanjem prethodnih i budućih investicija u svim sektorima kao i prioritizaciju ulaganja u tehnologije koje mogu ubrzati zelenu tranziciju – naveo je Masa.
Leander Trepel, direktor odbora EBRD-a za Austriju, istakao je da Austrija snažno podržava GEFF program na Zapadnom Balkanu kako bi se promovisale investicije domaćinstava u energetsku efikasnost i kako bi se omogućilo fizičkim licima i siromašnijim domaćinstvima da uvide prednosti takvih investicija istovremeno doprinoseći održivim, ekološki prihvatljivim unapređenjima domova i borbi protiv klimatskih promjena.
Uspjeh GEFF programa na Zapadnom Balkanu dokaz da se ulaganja u energetsku efikasnost domaćinstava sama isplaćuju kroz uštede koje ostvaruju.
Violeta Kogalniceanu, šefica Sektora za infrastrukturu i energetsku efikasnost, Sekretarijat energetske zajednice
-Pored toga, postignuti uspjeh pokazuje da dobar program, koji mudro kombinuje dijalog o regulativi, tehničku podršku, spremnost EBRD-a za pozajmljivanje partnerskim finansijskim institucijama, kao i grantove iz fondova EU u formi podsticaja, može u značajnoj mjeri uticati na tržište – istakla je Kogalniceanu.
Kao priznanje zajedničkim naporima donatora GEFF programa, partnerskih finansijskih institucija, proizvođača i dobavljača zelenih tehnologija, EBRD je donirao 1.000 stabala koja će biti posađena širom regiona tokom jeseni 2021. godine. Ova zelena nagrada prije svega odaje priznanje ostvarenim rezultatima 18 partnerskih finansijskih institucija koje su se uključile tokom prve faze programa i 32 najaktivnija i najposvećenija dobavljača.
Prir. M.L.
