Evropska mreža za klimatsku akciju (Climate Action Network Europe – CAN Europe) pozdravila je usvajanje Brdo Deklaracije na samitu lidera Evropske Unije i Zapadnog Balkana, održanom u Sloveniji.
Dekarbonizacija regiona do sredine vijeka
– Ovo je prilika za jačanje partnerstva, ali i prilika da se pozovu evropski lideri i regionalni državnici da povećaju svoje napore kako bi realizovali konkretne planove za dekarbonizaciju regiona do sredine vijeka.
Zbog toga je veoma važno da se najavljena ulaganja od oko 30 milijardi eura u region od strane EU, pažljivo upotrijebe za povećanje energetske efikasnosti, podsticanje obnovljivih izvora energije kao što su solarna i energija vjetra, za međusobnu povezanost, umrežavanje i liberalizaciju tržišta.
Saopštenje Evropske mreže
Kako su saopštili, u protekle dvije godine, od potpisivanja Sofijske deklaracije o Zelenoj agendi za Zapadni Balkan u novembru 2019, nije bilo konkretnih postupaka od strane regionalnih vlada.
– Akcioni plan za sprovođenje Zelene agende koji je prihvaćen na ovom samitu, nažalost, ne ispunjava samozadate ciljeve, i ne daje konkretne aktivnosti, vremenske rokove, odgovornost niti šemu finansiranja kako bi osigurali klimatski neutralan region do 2050. godine – što je glavni cilj Zelene agende za Zapadni Balkan. U istom periodu, svjedoci smo nezapamćenog stepena zagađenja vazduha, što ozbiljno narušava javno zdravlje u regionu i susjednim zemljama EU, kao i snažnih uticaja klimatskih promjena koje zahtijevaju hitne mjere adaptacije i mitigacije – poručuje se u saopštenju.
Oni su istakli da je potrebno da se definišu aktivnosti koje će podržati ambiciozne ciljeve smanjenja emisija gasova staklene bašte do 2030. godine.
– Revizija planiranih ulaganja u gasnu infrastrukturu u regionu neophodna je kako bi izbjegli prelaz s jednog fosilnog goriva na drugo, jer bi to moglo kočiti razvoj obnovljivih izvora energije. Isto tako, napori da se uvedu politike koje će odrediti cijenu uglja, kao što je Mehanizam obeštećenja za povećanu emisiju ugljen-dioksida (CBAM- Carbon Border Adjustment Mechanism) i politika trgovanja emisijama, bitni su alati koji će osigurati sigurno i postepeno smanjenje upotrebe uglja. Važno naglasiti da politike određivanja cijene uglja moraju osigurati i društvenu dobrobit. Zato bi, na primjer, prihode od mehanizma kao što je CBAM trebalo usmjeriti ka obezbjeđivanju pravedne tranzicije i pomoći najugroženijem dijelu stanovništva, posebno unutar zajednica pogođenim ugljem. Tako bi i Sporazum o energetskoj zajednici za jugoistočnu Evropu bio efikasnije primenjen i dodatno olakšao prelaz na čistu energiju – zaključuju iz Evropske mreža za klimatsku akciju.
Potencijal Zelene agende
Kristina Naunova iz Evropske Mreže za klimatsku akciju, kazala je da Deklaracija potpisana na Brdu u Sloveniji obnavlja potencijal Zelene agende za Zapadni Balkan.
– Ako se pametno upotrijebi, s jasnim akcionim planovima za postizanje dekarbonizacije do 2050. godine, u skladu s Pariskim sporazumom, i uz blisku saradnju Zapadnog Balkana i EU, ovaj dogovor bi mogao podstaći potrebne klimatske i energetske reforme u regionu. Time bi se utabao put za pravedan prelaz sa uglja na obnovljive izvore energije, a istovremeno izgradile bliže institucionalne i političke veze s EU i pomogao proces pristupanja – rekla je ona.
Prir. M.L.
