Energija mora je potencijalna energija sadržana u vodama okeana i mora, koja se na različite načine može pretvoriti u toplotnu ili električnu energiju i na taj način koristiti za potrebe ljudi. Energija mora obnovljivi je izvor energije i kao takva veoma je interesantna za eksploataciju. Javlja se u tri osnovna oblika i to kao – energija talasa, energija plime i osjeke i unutrašnja energija mora.
Energija talasa
Talasi nastaju djelovanjem vetra, a vjetar usljed razlike u temperature vazduha. Osnovne karakteristike talasa su visina i dužina.
Snagu talasa definišemo po jedinici površine upravnu na smjer kretanja talasa. Ona može iznositi i 10kW/m², ali biti i oko nule. Na primjer, za područje sjevernog Atlantika, na otvorenom moru između Škotske i Islanda u 50 odsto vremena, snaga valova je 3.9kW/m² ili veća.
Prema istraživanjima, postoje tri glavna načina pomoću kojih se može iskoristiti energija talasa, a to je putem površinskih i podvodnih uređaja, kao i rezervoarima.
Površinski uređaji – ove uređaje talasi pomjeraju gore-dole po površini okeana i na taj način im prenose energiju.
Podvodni uređaji – se kreću od balonskih predmeta pričvršćenih za dno okeana do dugih cijevi koje se protežu velikom dužinom. Kada talasi prouzrouku njihovu oscilaciju oni pokreću turbinu i stvaraju električnu energiju.
Rezervoar – ovi uređaji iskorišćavaju talase koji premještaju vodu u rezervoar na obali. Kada se voda vraća nazad u okean, potiskuje se kroz cijevi i okreće lopatice turbine. Okretanjem rotora turbine snaga vode pretvara se u mehaničku energiju, koja se potom u generatorima pretvara u električnu.
Reza Alam, inženjer iz Berklija i stručnjak za mehaniku talasa, napravio je ,,magični tepih” za proizvodnju energije koji može poslužiti kao vještačko okeansko dno i imati više primjena.
Morsko dno -,,Čarobni tepih”, služi za generisanje električne energije, desalinizaciju i zaštitu obale.
Prototip u Jadranskom moru
Morski talasi su ogroman, a nedovoljno iskorišćen energetski potencijal. Godišnji resurs energije talasa na svjetskom nivou iznosi oko 80.000 TWh. Ukoliko bismo iskoristili samo 2,5 odsto ovog resursa, zadovoljili bismo 10 odsto godišnje potrošnje električne energije – saopštila je Isidora Šašić, predstavnica kompanije Sigma energy, na sjednici Odbora udruženja energetike i rudarstva Privredne komore Crne Gore.
– Naša misija je da komercijalizujemo tehnologiju za pretvaranje energije talasa u električnu energiju koja je patentirana u preko 40 zemalja svijeta – kazala je Šašić.
Šašić je predstavila inovativnu tehnologiju koju je razvila ova kompanija i testirala na suvom, u specijalnim bazenima i moru. Prototip njihovog uređaja za pretvaranje energije talasa u električnu postavljen je u Jadransko more 2017. i godinu dana je snabdijevao energetsku mrežu Crne Gore čistom energijom.
– Prototip je potpuno bezbjedan po životnu okolinu. Evropski centar za energiju mora (EMEC) posjetio je testnu lokaciju u Crnoj Gori i verifikovao efikasnost Sigma uređaja za više od 20 odsto – istakla je Šašić.
Momir Grbović, konsultant za energetiku zatražio je podršku da se, ukoliko bude potrebno, otklone eventualne administrativne prepreke realizaciji ovakvog projekta, a koji bi se mogli javiti zbog urbanističko-tehničkih planova.
Državni sekretar Martin Ćalasan, kao elektroinženjer, prepoznao je značaj korišćenja energije morskih talasa.
– Verifikovana efikasnost za više od 20 odsto je odlična, jer je mnogo veća od one koju postižu solarni paneli – ocijenio je Ćalasan.
