Projekat izgradnje hidroelektrane „Buk Bijela” potrebno je obustaviti sve dok se nedvosmisleno ne dokaže da nema uticaja na rijeku Taru, kazala je u razgovoru za Ecoportal, direktorica NVO Green Home, Azra Vuković.
On je podsjetila da je Crna Gora još 2004. godine, nakon uspješno vođene kampanje nevladinih organizacija u kojoj je ključnu ulogu imala NVO Green Home, odustala od izgradnje hidroelektrane „Buk Bijela” i donijela Deklaraciju o zaštiti rijeke Tare.
Izgradnja HE može imati uticaja na biodiverzitet
-Ovom deklaracijom je Crna Gora izrazila jasan stav o projektu „Buk Bijela” koji je za Crnu Goru apsolutno neprihvatljiv. Sadašnji projekat, čak iako bude u potpunosti van granica Crne Gore, može neposredno imati uticaj na biodiverzitet ovog područja. Upravo je, prema IUCN, izgradnja hidroelektrana jedna od glavnih prijetnji po mladicu Hucho hucho koja je ovdje prisutna – dodala je Vuković.
Kako je istakla, sam projekat je problematičan zbog uticaja na životnu sredinu i biodiverzitet Crne Gore.
-Prekogranična procjena uticaja na životnu sredinu nije sprovedena na adekvatan način, u skladu sa ESPOO konvencijom. Uticaj na teritoriju Crne Gore nije mogla utvrditi ni Komisija formirana od strane Agencije za zaštitu životne sredine koja je tvrdila da je neohodno doraditi studiju procjene uticaja na životnu sredinu – saopštila je Vuković.
Crna Gora mora, kako je istakla, da sa sigurnošću utvrdi da li će se vode iz hidroelektrane prelivati na teritoriju Crne Gore obzirom da je projektovana kota brane veća od kote terena na granici, iz čega se jasno može zaključiti da bi se akumulacija prelivala i na tok Tare unutar teritorije Crne Gore, zbog čega su potrebna dodatna mjerenja.
-Sa druge strane, neposredni uticaji na biodiverzitet Tare bi mogli biti veliki, a u vezi su sa padom broja riba iz razloga što iste neće biti u mogućnosti da dođu do svojih mrijestilišta, promjenom temperature vode i nivoa kiseonika, uticajem na podzemne vode, promjenama u strukturi zajednica vodenih organizama (usled promjena u hidrološkim i morfološkim karakteristikama riječnog sistema) i usporavanjem protoka vode – navela je Vuković.
Ona je saopštila i da očekuju da će implementacioni odbor ESPOO konvencije ocijeniti da li su u ovom procesu ispoštovane sve procedure, s obzirom da su stava da je proces bio netransparentan, te i da proces procjene prekograničnog uticaja nije sproveden i da Crna Gora nije na adekvatan način bila uključena.
-Smatramo da su brojne procedure i članovi ESPOO konvencije prekršeni. Iz tih razloga, u maju 2019. godine, Green Home je uputila tadašnjem Ministarstvu održivog razvoja i turizma, kao i Savjetu za vode, zahtjev za preduzimanjem koraka za učešće u prekograničnoj procjeni uticaja na životnu sredinu HE „Buk Bijela” na rijeci Drini, odnosno da se zajednički pristupi ESPOO konvenciji u predaji žalbe – pojasnila je Vuković.
Kako je dodala, prof. Weiss sa Univerziteta u Gracu i prof. Simonović sa Univerziteta u Beogradu zaključili su da bi projekat izgradnje HE „Buk Bijela” najvjerovatnije imao negativan uticaj na ekosistem kanjona Tare unutar NP Durmitor.
Kanjon rijeke Tare pod zaštitom UNESCO-a
-Kanjon rijeke Tare je pod zaštitom UNESCO-a kroz program „Čovjek i biosfera”, a ima i status UNESCO svjetske baštine. Osim toga, kanjon Tare pripada Nacionalnom parku Durmitor i potencijalno je Natura 2000 stanište. Izgradnjom HE „Buk Bijela” NP Durmitor i Tara rizikuju da ugroze svoj višestruki status zaštite. Projekat gradnje HE „Buk Bijela” bi bio opravdan za Crnu Goru jedino ako se nedvosmisleno dokaže da nema uticaja na rijeku Taru – zaključila je Vuković.
Ranije u toku jučerašnjeg dana, državni sekretar iz Ministarstva ekologije, prostornog planiranja i urbanizma Crne Gore, Danilo Mrdak, saopštio je da će ekspertski tim od sedam članova imati zaduženje da u narednih mjesec dana pregleda projektnu dokumentaciju, strukturu i planirani režim rada hidroelektrane „Buk Bijela”
– Ekspertski tim imaće zadatak da usaglasi nadmorsku visinu tačke preliva, odnosno maksimalnu gornju kotu do koje buduće vještačko jezero može da raste. Svako tehničko-tehnološko i inženjersko rješenje koje garantuje da buduće vještačko jezero neće imati negativnih uticaja na rijeku Taru i da neće doći do potapanja nijednog dijela rijeke Tare, za nas je u potpunosti prihvatljivo – kazao je Mrdak.
Projektom hidroelektrana u gornjem toku Drine predviđena je gradnja tri hidrocentrale, „Buk Bijela“, „Foča“ i „Paunci“.
Kamen temeljac za početak gradnje HE „Buk Bijela“ postavili su 17. maja u Foči srpska premijerka Ana Brnabić, kao predstavnik države investitora, i premijer Republike Srpske Radovan Višković.
M. Lazarević
